Sắt và Canxi là hai khoáng chất được nhắc đến nhiều nhất trong một vài năm gần đây với vai trò thiết yếu cho bà bầu. Bổ sung sắt và canxi cho bà bầu như thế nào cho đúng cách cũng vì thế trở nên hết sức quan trọng bởi việc bổ sung không đúng cách vừa gây tốn kém, vừa gây những tác dụng bất lợi cho mẹ và bé.
Vai trò thiết yếu và nhu cầu sắt và canxi đối với bà bầu
Sắt là thành phần thiết yếu tham gia vào quá trình tạo máu của cơ thể. Khi mang thai, nhu cầu tạo máu của cơ thể tăng lên khoảng 50%, do đó cần nguồn bổ sung nguyên liệu cũng tăng lên tương ứng. Với lượng sắt đầy đủ cho cơ thể, máu có thể vận chuyển đầy đủ Oxy nuôi dưỡng thai nhi. Ngoài ra, sắt còn tham gia vào nhiều quá trình khác trong cơ thể mẹ.
Tương tự như vậy đối với Canxi, giai đoạn này là giai đoạn mà cơ thể người mẹ cần bổ sung lượng Canxi cần thiết cho thai nhi phát triển các mô sụn, cơ, tham gia vào quá trình dẫn truyền thần kinh… Tuy nhiên, không vì vậy mà nhu cầu Canxi của bà bầu tăng lên quá nhiều so với phụ nữ bình thường. Nhu cầu Canxi trong giai đoạn mang thai của phụ nữ chỉ tăng lên khoảng 30%, tức là 1000mg mỗi ngày. Việc bổ sung quá nhiều Canxi cũng không mang lại lợi ích như nhiều người vẫn nghĩ mà còn bắt thận làm việc nhiều hơn.
Bổ sung Sắt và Canxi đúng cách
Sắt và Canxi đều có thể bổ sung bằng chế độ ăn hoặc/và viên uống bổ sung bên ngoài. Tuy nhiên, việc bổ sung bằng chế độ ăn với hai loại khoáng chất này được các chuyên gia khuyến cáo là cách làm dễ dàng và an toàn vượt trội bởi Canxi có rất sẵn trong nhiều loại thực phẩm dùng hàng ngày như Cơm, Sữa tươi, sữa chua, hải sản… Sắt cũng như vậy, trong các loại thịt, cá, trứng,… hàng ngày đều có lượng sắt dồi dào, dễ hấp thu.
Thực phẩm là nguồn bổ sung Canxi dồi dào, an toàn nhất
Các loại thực phẩm từ sữa là nguồn bổ sung Canxi dồi dào cho cơ thể
Với nhu cầu khoảng 1,000mg Canxi mỗi ngày cho phụ nữ giai đoạn mang thai, cho con bú thì chỉ cần bổ sung khoảng 1 lạng tép, hay tôm, cua cá mỗi ngày cùng với các thức ăn thông thường là đủ. Một số loại thực phẩm giàu Canxi có thể kể tới như: tôm, cua, cá, tép, ốc, sữa chua, sữa tươi, phô mai, ngũ cốc, cải bó xôi, súp lơ xanh…. đều là những loại thực phẩm dễ kiếm và thường có trong bữa ăn hàng ngày của người Việt Nam. Trong khi đó, nếu bà bầu lựa chọn phương pháp bổ sung Canxi qua các viên uống thì lượng Canxi thường cao nhưng tỷ lệ hấp thu không lớn vì viên uống bổ sung Canxi thường ở dạng Canxi Carbonate, hoặc Canxi Citrate.
Một số nhược điểm của các viên bổ sung Canxi cho bà bầu hiện nay là hàm lượng thường quá cao trong khi khả năng hấp thu của cơ thể tối đa chỉ 500mg/lần; dạng bổ sung là Canxi carbonate thường không phù hợp cho người có vấn đề bệnh dạ dày và hấp thu ít; dư thừa canxi gây cản trở hấp thu sắt và gây ra các vấn đề về sỏi tiết niệu. Chính vì những bất lợi trên, các nhà dinh dưỡng học vẫn luôn khuyến khích bà bầu sử dụng những loại thực phẩm giàu Canxi trong suốt quá trình mang thai và cho con bú.
Chỉ bổ sung thêm sắt khi chế độ ăn không cung cấp đủ
Thịt, cá, trứng, các loại đậu là nguồn bổ sung dồi dào sắt cho cơ thể
Đối với Sắt, lượng bổ sung cho phụ nữ khoảng 30mg/ngày. Để có lượng sắt này, phụ nữ có thể bổ sung từ 1-2 lạng thịt cá cùng 50-70mg Vitamin C mỗi ngày giúp gia tăng khả năng hấp thu sắt. Đây là lượng thực phẩm không khó bổ sung với bà bầu cho nên bổ sung sắt theo đường uống cũng tương đối thuận lợi. Tuy nhiên, nếu chế độ ăn không cân bằng, hoặc kết quả xét nghiệm máu khi đi khám thai của bà bầu cho thấy họ đang thiếu sắt thì việc bổ sung thêm các viên sắt là điều cần thiết. Các viên uống chứa sắt trên thị trường hiện nay rất đa dạng, có những loại hàm lượng cao tới trên 150 mg Sắt Fumarat (tương đương khoảng 50 mg sắt nguyên tố) thì thường dư thừa và sẽ được thải trừ ra ngoài theo phân và tích lũy một phần tại gan, lách.
Một chế độ ăn đầy đủ, chỉ cần lượng Sắt bổ sung tối thiểu (khoảng 5mg như trong PM Procare) là hợp lý, không dư thừa và không gây ra các tác dụng phụ như táo bón, khó chịu dạ dày. Chế độ ăn không đảm bảo lượng sắt cần thiết cho cơ thể cũng chỉ nên bổ sung khoảng 30mg sắt dạng nguyên tố mỗi ngày trừ trường hợp đặc biệt có chỉ định của bác sỹ phải tăng liều sử dụng. Việc bổ sung liều cao sắt kéo dài có thể gây táo bón, phân đen ở phụ nữ và cũng tích lũy trong gan, lách gây hại cho cơ thể về lâu dài.
Tóm lại, bổ sung Canxi và Sắt là cần thiết trong quá trình mang thai, việc bổ sung nên tiến hành từ trước khi mang thai, trong quá trình mang thai và khi cho con bú nhằm mang lại lợi ích thiết thực cho bà bầu. Trong các phương pháp bổ sung hiện nay, riêng đối với Canxi và Sắt có rất sẵn trong chế độ ăn hàng ngày của bà bầu Việt Nam nên bà bầu có thể bổ sung trực tiếp từ nguồn thức ăn nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả, tránh lãng phí và dư thừa không cần thiết. Các viên uống bổ sung trên thị trường có rất nhiều loại khác nhau, lựa chọn một sản phẩm có uy tín, hàm lượng Sắt và Canxi phù hợp với từng cơ thể là điều rất quan trọng và thể hiện sự thông thái của mỗi bà bầu.
Chúc các bạn sẽ trở thành những bà bầu thông thái ngay trong cách bổ sung Canxi, Sắt!
DS. Nguyễn Nghĩa
Xem thêm:
Hướng dẫn bổ sung Sắt cho bà bầu đúng cách
Bổ sung Canxi cho bà bầu như thế nào?
Bác sĩ cho e hỏi là e mang thai dc 4 tuần thì có cần uống bổ sung sắt ko ạ.vì thỉnh thoảng em hay thở mệt ạ