Bổ sung axit folic cho bà bầu

Bác sĩ thường khuyên các mẹ bầu bổ sung axit folic trong quá trình mang thai vì axit folic giúp giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh liên quan đến não và tủy sống của thai nhi. Thế nhưng, các mẹ có biết bổ sung lượng axit folic bằng cách nào và hàm lượng bao nhiêu thì đủ để phòng bệnh và tốt cho sự phát triển của bé? 

• PM Procare/PM Procare diamond cung cấp đủ acid folic cho thai kỳ và còn gì nữa?
• Những dưỡng chất bà bầu cần bổ sung khi mang thai
• Chọn thuốc bổ bà bầu nào để sinh con thông minh?

1, Axit folic là gì?

Axit folic là dạng folate tồn tại trong chế độ ăn, và là vitamin B9 tan trong nước thiết yếu, với các vai trò chuyển hóa trong việc biến đổi carbon để tổng hợp và methyl hóa ADN thông qua folate và chu trình methyl.

2, Tại sao cần bổ sung acid folic cho bà bầu?

Axit folic tham gia vào quá trình phát triển và phân chia của tất cả các tế bào trong cơ thể, các mô có nhu cầu axit folic cao để tăng trưởng. Tham gia vào cơ chế biểu sinh quan trọng bậc nhất của cơ thể, axit folic giúp giúp tái thiết lập sự cân bằng để điều hòa sự phân hóa. Sự phát triển của thai nhi trong giai đoạn sớm (đặc biệt là 3 tháng đầu của thai kỳ) phụ thuộc vào việc cung cấp axit folic liên tục ở người mẹ để phát triển các cơ quan chính, nổi bật là hệ thống thần kinh trung ương và hệ thống tim mạch.

Đối với phụ nữ mang thai Axit folic có vai trò quan trọng hơn thế, acid folic là dưỡng chất không thể thiếu để bảo vệ thai nhi khỏi dị tật ống thần kinh như bệnh nứt đốt sống, vô sọ. Đây là dị tật xảy ra ở thai nhi trong vòng 7 tuần đầu thai thai kỳ do ống thần kinh không khép kín hoàn toàn.

Axit folic còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì quá trình tạo máu, bắt đầu từ giai đoạn sớm của thai nhi và tiếp diễn cho đến tuổi trưởng thành. Thiếu axit folic gây nên thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ – một dạng thiếu máu giống như do thiếu vitamin B12 gây ra. Các mẹ bầu thiếu axit folic quá nhiều sẽ có nguy cơ sảy thai cao, sinh non, dễ mắc chứng rối loạn tâm thần sau sinh, suy dinh dưỡng bào thai. Trẻ khi sinh ra cũng dễ mắc các bệnh về tim mạch, hở hàm ếch…

Xem thêm: Tầm quan trọng của bổ sung acid folic cho bà bầu

3, Tác dụng của axit folic đối với trẻ em

Thiếu hụt axit folic kéo theo tình trạng thiếu máu, có cảm giác khó chịu, mệt mỏi và chán ăn.

Việc thiếu axit folic làm chậm quá trình tổng hợp ADN và phân chia tế bào, ảnh hưởng đến các khu vực có sự tái tạo tế bào nhanh như ở tủy xương.

Việc thiếu axit folic còn làm suy yếu chức năng nhận thức, chức năng thần kinh cũng như sự phát triển về mặt này.

Hàm lượng axit folic cần đáp ứng cho trẻ mỗi ngày là:

• Từ 0 đến 6 tháng tuổi: 65 mcg
• Từ 7 đến 12 tháng: 80 mcg
• Từ 1 đến 3 tuổi: 150 mcg
• Từ 4 đến 8 tuổi: 200 mcg
• Từ 9 đến 13 tuổi: 300 mcg

4, Khi nào phụ nữ mang thai nên bắt đầu uống Axit folic?

Bổ sung đầy đủ acit folic rất quan trọng cho tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ vì ống thần kinh bắt đầu hình thành ngay từ những ngày đầu và hoàn thành vào ngày thứ 28 thai kỳ. Thời gian này nhiều phụ nữ thậm chí chưa nhận thức được rằng họ đã mang thai. Vì vậy, cần có kế hoạch sinh con và chủ động bố sung acid folic từ trước khi mang thai 3 tháng để phòng ngừa thiếu hụt acid folic gây dị tật ống thần kinh ở trẻ.

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng: bổ sung đủ 400mcg axit folic/ngày từ khi chuẩn bị mang thai và trong 3 tháng đầu thai kỳ giúp giảm tới 70% nguy cơ dị tật ống thần kinh bẩm sinh ở trẻ.

Ống thần kinh sẽ hình thành và đóng lại vào ngày thứ 28 của thai kỳ

5, Hàm lượng Axit folic được khuyên dùng mỗi ngày trong thai kỳ

Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng quốc gia năm 2016, phụ nữ mang thai Việt Nam cần bổ sung từ 400-600mcg acid folic/ngày để đáp ứng sự gia tăng của quá trình phân chia tế bào cũng như tăng kích thước của tử cung, cho sự phát triển nhanh chóng của thai nhi. Cụ thể hàm lượng Acid folic được khuyên bổ sung trong từng thời kỳ như sau:

• Chuẩn bị mang thai: 400 mcg aixt folic/ngày
• Khi mang thai: 600 mcg axit folic/ngày
• Trong khi cho con bú: 500 mcg axit folic/ngày

6, Bổ sung Acid folic như thế nào?

Bổ sung từ các thực phẩm siêu giàu axit folic

Các thực phẩm giàu acid folic (folate) có thể kể tới như:

• Gan động vật, bầu dục, lòng đỏ trứng…
• Cam và nước cam có hàm lượng folate rất cao vì acid có trong cam bảo vệ folate không bị phân hủy.
• Quả bơ là nguồn dưỡng chất tuyệt hảo dành cho mẹ. Một nửa quả bơ chứa 90mcg folate. Không chỉ thế, giống như cá hồi và quả óc chó, quả bơ rất nhiều axit béo omega-3 tốt cho mẹ và bé.
• Dâu tây, lê, dưa hấu cũng là các loại quả cung cấp folate khá cao
• Các loại rau: măng tây, cải xoăn, rau lá xanh…
• Đậu đỗ, lạc, các loại hạt cũng là những thực phẩm có hàm lượng folate cao.
• Hàm lượng folate trong sữa không nhiều.

Mặc dù có nhiều trong thực phẩm, tuy nhiên folate là chất rất nhạy cảm với sự phân hủy của nhiệu độ, tia cực tím hoặc Oxy hóa. Trong quá trình nấu hoặc chế biến biến, tỷ lệ mất folate có thể từ 50-90%. Có khi mất tới 100% khi nấu ở nhiệt độ cao và nhiều nước. Do đó với nhu cầu tăng cao khi mang thai, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ được khuyên bổ sung thêm Acid folic thuốc mỗi ngày.

Xem thêm: Thực phẩm siêu giàu axit folic cho bà bầu

Bổ sung acid folic bằng thuốc

Bổ sung acid folic bằng thuốc là con đường bổ sung acid folic tốt nhất

Mặc dù nhiều loại thực phẩm có chứa Folate – dạng tồn tại tự nhiên của acid folic, tuy nhiên điều thú vị là cơ thể chúng ta lại khó hấp thu dạng folate hơn dạng tổng hợp acid folic. Acid folic dùng uống bổ sung có giá trị dinh dưỡng là 100% nhưng folate từ thực phẩm có giá trị dinh dưỡng tối đa chỉ bằng 50% giá trị dinh dưỡng của dạng bổ sung. Hơn thế nữa quá trình chế biến thức ăn thường đã làm mất đi một lượng folate đáng kể.

Với vai trò không thể thiếu cho sự phát triển khỏe mạnh của mẹ và thai nhi thì việc bổ sung acid folic từ thuốc cần được ưu tiên thực hiện cho tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, đặc biệt là từ trước khi có ý định mang thai 3 tháng và trong suốt thai kỳ. Nhu cầu acid folic ở phụ nữ mang thai Việt Nam theo khuyến cáo là 400mcg – 600mcg/ngày.

Đối với những bà bầu có nguy cơ cao, tiền sử mang thai bị khuyết tật ống thần kinh thì nguy cơ mắc lại ở lần mang thai sau, đang dùng thuốc chống trầm cảm, đang được điều trị sốt rét, lao… thì cần bổ sung liều cao hơn, có thể tới 5mg aixt folic (5000mcg) mỗi ngày, bắt đầu trước khi mang thai và tiếp tục suốt 3 tháng đầu thai kỳ, nhưng cần có chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sỹ.

Tác dụng phụ

Sử dụng thực phẩm bổ sung folate không gây thừa folate, nhưng uống bổ sung Acid folic có thể dư thừa và gây ra các tác dụng không mong muốn nghiêm trọng đối với thai kỳ. Đã có các nghiên cứu cho thấy, bổ sung từ 800mcg acid folic/ngày trở lên trong thời gian dài được cho rằng làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim trên bệnh nhân tim mạch, tăng nguy cơ ung thư phổi, tăng nguy cơ trẻ bị tự kỷ sau này…

Xem thêm: Dư thừa acid folic khi mang bầu làm tăng nguy cơ tự kỷ ở trẻ 

7, Những lưu ý khi bổ sung acid folic cho bà bầu

Những lưu ý khi bổ sung axit folic cho bà bầu cần biết:

• Lưu ý hàm lượng acid folic có trong các sản phẩm bổ sung để đảm bảo liều lượng tổng trong khoảng 400-600mcg acid folic/ngày. Chỉ bổ sung liều cao hơn khuyến cáo khi có chỉ định của bác sĩ thăm khám trực tiếp trong các trường hợp đặc biệt và cần có sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ khi sử dụng
• Vitamin C sẽ làm tăng hấp thu sắt, bảo vệ folate không bị phá hủy bởi quá trình Oxy hóa. Do đó, có thể uống viên sắt – axit folic chung với nước cam hoặc nước trái cây.
• Tránh uống acid folic với nước trà, cà phê, rượu vì sẽ gây ra tương tác thuốc, làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc và gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ.
• Uống axit folic có thể gây táo bón, vì vậy cần uống nhiều nước và ăn nhiều chất xơ.
• Axit folic rất dễ bị phân hủy bởi nhiệt độ cao cũng như quá trình chế biến. Khi chế biến, các mẹ không nên ngâm, rửa hay nấu quá lâu để tránh thất thoát folate trong thực phẩm.
• Axit folic khó tan trong nước và sẽ được hấp thu tốt nhất nếu được bào chế trong viên nang mềm với hệ tá dược đặc biệt.
• Khi dùng vitamin tổng hợp cho bà bầu, ngoài các thành phần cơ bản như DHA, EPA, sắt, I-ôt, Betacaroten… thì mẹ bầu cần hết sức lưu ý đến hàm lượng acid folic trong đó. Hàm lượng acid folic mà sản phẩm cung cấp nên trong khoảng 400-600mcg/ngày. Thiếu hay thừa đều không đem lại hiệu quả tốt cho thai kỳ của bạn.

Acid folic là dưỡng chất quan trọng không thể thiếu cho một thai kỳ khỏe mạnh. Bổ sung đủ acid folic hàng ngày, ngay từ khi chuẩn bị mang thai, trong thai kỳ và khi cho con bú là điều mẹ cần thực hiện. Nếu không có chỉ định đặc biệt của bác sĩ thì để có thai kỳ an toàn, mẹ bầu chỉ dùng ở liều vừa đủ theo khuyến cáo mà thôi.

DS. Bá Nghĩa tổng hợp