Hướng dẫn bổ sung sắt khi mang thai đúng cách?

Bổ sung sắt khi mang thai là việc làm cần thiết giúp thai kỳ của bạn phát triển tốt nhất. Mặc dù hiện diện trong cơ thể với một lượng rất nhỏ nhưng sắt rất cần thiết cho sự sống và đặc biệt quan trọng với bà bầu. Tuy nhiên, để bổ sung đúng và đủ thì không phải ai cũng hiểu rõ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn bổ sung sắt đúng cách khi mang thai, mời các bạn tham khảo.

• Tìm hiểu hàm lượng sắt trong PM Procare/ PM Procare diamond
• Ngoài sắt, bạn cần bổ sung những vitamin và khoáng chất gì cho bà bầu?
• 6 bí quyết lựa chọn thuốc bổ cho bà bầu

Sắt có vai trò quan trọng đối với sức khỏe bà bầu

1. Vai trò của sắt đối với bà bầu

Sắt là nguyên tố cần thiết để tạo nên Hemoglobin – thành phần quan trọng trong hồng cầu – có vai trò vận chuyển Oxy từ phổi về các cơ quan và vận chuyển CO₂ từ các cơ quan về phổi để thải ra ngoài. Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu của người mẹ tăng 50% so với bình thường do đó yêu cầu nguồn bổ sung nguyên liệu tạo máu như sắt  cũng tăng lên tương ứng.

Ngoài ra, Sắt tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme, giúp duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ cơ thể tránh bị nhiễm khuẩn..

2. Thiếu sắt khi mang thai gây ra hậu quả gì?

Sắt rất quan trọng với thai nhi, nếu mẹ thiếu sắt ở giai đoạn đầu mang thai từ tháng 1-3 dễ gây ra sảy thai hoặc thai bị chết lưu. Nếu Mẹ thiếu sắt ở những giai đoạn sau, có thể dẫn tới hiện tượng đẻ non, bào thai bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển nhận thức, giảm phát triển trí tuệ ở con sau này. Thiếu sắt khi mang thai còn khiến Mẹ có nguy cơ bị băng huyết khi sinh, gây nguy hiểm đến tính mạng, có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con

Những biểu hiện của việc thiếu sắt khi mang thai là: mệt mỏi, chóng mặt, khó thở; thậm chí ngất xỉu – ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và thai nhi.

3. Bổ sung thừa sắt có nguy hiểm không?

Chắc chắn là có!  Thừa sắt dẫn tới tăng nồng độ sắt tự do và tăng nồng độ huyết sắc tố trong máu người mẹ làm  cản trở quá trình cung cấp máu từ Mẹ sang con, dẫn đến tình trạng bị sinh non, thiếu cân và tăng nguy cơ tử vong cho sản phụ.

Sắt dư thừa được tích lũy trong gan và lá lách, nếu tích lũy kéo dài có thể dẫn tới suy gan, suy lách và hàng loạt các biến chứng khác.

Dấu hiệu của bà bầu khi bị thừa sắt có thể có các biểu hiện như: tiêu chảy, đi tiểu ra máu, buồn nôn, đau bụng… Lúc này, mẹ bầu cần nhanh chóng đến bệnh viện, trung tâm y tế để bác sĩ thăm khám, không được chờ đợi bệnh tự thuyên giảm.

4. Bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?

4.1. Bổ sung đúng

Đáp ứng nhu cầu sinh lý: bạn chỉ cần bổ sung sắt từ thuốc ở liều lượng vừa đủ, thấp nhất có thể mà thôi. Bởi việc bổ sung sắt từ thuốc có thể gây ra các tác dụng không mong muốn đối với cơ thể.

Khi thiếu hụt sắt mức bệnh lý: tức là kết quả xét nghiệm cho thấy đồng thời 2 thông số Hb <11g/l và Hematocrid < 30ng/dl (có thiếu máu thiếu sắt) thì bạn cần bổ sung thêm sắt liều cao để không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý mà còn bù đắp lại phần đã thiếu hụt. Lúc này, bạn cần tới sự trợ giúp của bác sĩ thăm khám trực tiếp để có thể tính toán lượng sắt cần bổ sung phù hợp và cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định.

4.2. Bổ sung đủ

 Đáp ứng nhu cầu sinh lý

Nhu cầu sắt cần cung cấp khác nhau theo từng giai đoạn, Theo đó, lượng sắt cần cung cấp hàng ngày tương ứng như sau:

• 0,8 mg Fe trong 3 tháng đầu
• 4 – 5 mg Fe trong tam cá nguyệt thứ hai
• > 6 mg Fe trong tam cá nguyệt thứ ba

(Thomas H et al. Am J Clin Nutr 2000; 72(suppl : 275S-64S)

Với một thai kỳ bình thường, ở phụ nữ có cân nặng trước khi mang thai khoảng 45- 55kg thì tổng nhu cầu sắt cần cung cấp cho cả thai kỳ khoảng 800-1000mg sắt nguyên tố.

Một chế độ ăn đầy đủ (lượng sắt sinh học cao) với tỷ lệ hấp thu tốt sẽ cung cấp khoảng 600mg sắt trong cả thai kỳ. Khi đó bạn chỉ cần khoảng 200-400mg sắt được huy động từ dự trữ sắt của mẹ và hấp thu từ các dạng thuốc bổ sung mà thôi.

Lượng sắt cần cung cấp từ thuốc càng ít, càng giảm thiểu các tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra cho thai kỳ.

Điều trị thiếu hụt sắt mức bệnh lý (bệnh thiếu máu thiếu sắt)

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy bạn bị thiếu máu thiếu sắt (Hb<1111g/dl và Ferritin <30mg/mL), thì ngoài tăng cường chế độ ăn giàu sắt bạn cần bổ sung thêm sắt từ thuốc ở hàm lượng cao để điều trị thiếu máu thiếu sắt hiệu quả. Khi đó, bạn cần tuân thủ thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý: Luôn cần sự theo dõi, đánh giá định kỳ của bác sĩ trong suốt quá trình dùng thuốc để điều chỉnh lại liều lượng nếu cần. Tuyết đối không tự ý tăng/giảm liều hay kéo dài/rút ngắn thời gian điều trị. Bởi thiếu hay thừa sắt đều gây ra các ảnh hưởng xấu cho mẹ và thai nhi.

Xem thêm: bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?

4. Các biện pháp giúp bổ sung sắt hiệu quả

4.1. Tăng cường thực phẩm giàu sắt sinh học:

Bổ sung sắt từ chế độ ăn luôn là điều cần thực hiện trước tiên. Bởi sắt từ thực phẩm là sắt hữu cơ dễ hấp thu, đồng thời không gây ra các tác dụng phụ như dùng thuốc bổ sung. Hơn nữa tăng cường chế độ ăn thì bạn có thể cung cấp được nhiều dưỡng chất cần thiết khác chứ không phải chỉ có sắt.

Sắt có nguồn gốc động vật hấp thu tốt hơn sắt có nguồn gốc thực vật. Thực hiện chế độ ăn với thực phẩm có nguồn gốc động vật chứa nhiều sắt (như thịt đỏ, tiết, gan) cùng với các loại rau quả chứa nhiều vitamin C (như cam, bưởi, ổi, đu đủ,…) sẽ giúp hấp thu sắt tối ưu.

4.2. Thay đổi thói quen ăn uống

Một số thực phẩm giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt; ngược lại một số khác lại cản trở hấp thu.

Với những chất làm cản trở hấp thu như:

• Trà, cafe: hạn chế dùng
• Thức ăn giàu canxi, các loại ngũ cốc: nên dùng cách xa thời điểm bổ sung sắt ít nhất 2h để sắt được hấp thu tốt nhất.

Bổ sung các thêm thực phẩm giúp tăng hấp thu sắt như: thịt, cá, gia cầm, hải sản; thực phẩm chứa nhiều vitamin C (cam, bưởi, ổi, đu đủ,…)

4.3. Dùng liều sắt bổ sung từ thuốc thấp nhất có thể

Tùy thuộc chế độ ăn, theo bảng nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam 2016 lượng sắt khuyến cáo cần bổ sung mỗi ngày như sau:

Thực hiện chế độ ăn >90gam thịt cá/ngày với mẹ bầu không khó. Với chế độ ăn này bạn chỉ cần bổ sung trung bình khoảng 27,1mg sắt nguyên tố/ngày (bao gồm từ thức ăn và từ thuốc bổ sung) mà thôi, tương đương với khoảng 4mg sắt được hấp thu.

Tuy nhiên, nhu cầu sắt không giống nhau giữa các giai đoạn thai kỳ. Việc bổ sung trải đều trong suốt quá trình mang thai sẽ không phát huy tối đa hiệu quả. Hơn nữa, cơ thể chúng ta hoạt động vô cùng thống nhất và hoàn hảo. Khi nhu cầu không cần nhiều thì sẽ có cơ chế giảm hấp thu tương ứng. Bổ sung sắt tương ứng với nhu cầu sẽ tối ưu tác dụng và giảm thiểu các tác dụng không mong muốn do dư thừa.

Chỉ bổ sung sắt liều cao khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt mà thôi.

Xem thêm: 3 giải pháp bổ sung sắt hiệu quả cho bà bầu

5. Dùng thuốc gì để bổ sung sắt hiệu quả, an toàn?

Để cung cấp sắt và nhiều dưỡng chất thiết yếu khác, đáp ứng vừa đủ nhu cầu của cơ thể, bạn có thể tham khảo sử dụng thuốc bổ tổng hợp PM Procare/PM Procare diamond mỗi ngày.

PM Procare có hàm lượng sắt và các dưỡng chất khác ở mức liều cơ bản sẽ giúp cung cấp vừa đủ dưỡng chất cho bạn ở giai đoạn trước và trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Từ 3 tháng giữa trở đi, PM Procare diamond cung cấp 24 mg sắt  nguyên tố, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt (phần còn lại thức ăn hàng ngày dễ dàng cung cấp đủ) cùng nhiều dưỡng chất được tăng cường như: DHA, EPA, acid folic, I-ốt… PM Procare diamond sẽ cùng bữa ăn hàng ngày đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể trong giai đoạn này.

Nếu có chế độ ăn chưa được tốt hoặc kém hấp thu, hay mang thai ngoài độ tuổi sinh đẻ, đái tháo đường, béo phì,… thì bạn có thể sử dụng PM Procare diamond ngay từ khi có ý định mang thai và trong suốt thai kỳ để mẹ khỏe mạnh, thai nhi phát triển tối ưu.

DS. Minh Huệ