Bổ sung sắt khi mang thai là việc làm cần thiết giúp thai kỳ của bạn phát triển tốt nhất. Mặc dù hiện diện trong cơ thể với một lượng rất nhỏ nhưng sắt rất cần thiết cho sự sống và đặc biệt quan trọng với bà bầu. Tuy nhiên, để bổ sung đúng và đủ thì không phải ai cũng hiểu rõ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn bổ sung sắt đúng cách khi mang thai, mời các bạn tham khảo.
Sắt có vai trò quan trọng đối với sức khỏe bà bầu
1. Vai trò của sắt đối với bà bầu
Sắt là nguyên tố cần thiết để tạo nên Hemoglobin – thành phần quan trọng trong hồng cầu – có vai trò vận chuyển Oxy từ phổi về các cơ quan và vận chuyển CO2 từ các cơ quan về phổi để thải ra ngoài. Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu của người mẹ tăng 50% so với bình thường do đó yêu cầu nguồn bổ sung nguyên liệu tạo máu như sắt cũng tăng lên tương ứng.
Ngoài ra, Sắt tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme, giúp duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ cơ thể tránh bị nhiễm khuẩn..
2. Thiếu sắt khi mang thai gây ra hậu quả gì?
Sắt rất quan trọng với thai nhi, nếu mẹ thiếu sắt ở giai đoạn đầu mang thai từ tháng 1-3 dễ gây ra sảy thai hoặc thai bị chết lưu. Nếu Mẹ thiếu sắt ở những giai đoạn sau, có thể dẫn tới hiện tượng đẻ non, bào thai bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển nhận thức, giảm phát triển trí tuệ ở con sau này. Thiếu sắt khi mang thai còn khiến Mẹ có nguy cơ bị băng huyết khi sinh, gây nguy hiểm đến tính mạng, có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con
Những biểu hiện của việc thiếu sắt khi mang thai là: mệt mỏi, chóng mặt, khó thở; thậm chí ngất xỉu – ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và thai nhi.
3. Bổ sung thừa sắt có nguy hiểm không?
Chắc chắn là có! Thừa sắt dẫn tới tăng nồng độ sắt tự do và tăng nồng độ huyết sắc tố trong máu người mẹ làm cản trở quá trình cung cấp máu từ Mẹ sang con, dẫn đến tình trạng bị sinh non, thiếu cân và tăng nguy cơ tử vong cho sản phụ.
Sắt dư thừa được tích lũy trong gan và lá lách, nếu tích lũy kéo dài có thể dẫn tới suy gan, suy lách và hàng loạt các biến chứng khác.
Dấu hiệu của bà bầu khi bị thừa sắt có thể có các biểu hiện như: tiêu chảy, đi tiểu ra máu, buồn nôn, đau bụng… Lúc này, mẹ bầu cần nhanh chóng đến bệnh viện, trung tâm y tế để bác sĩ thăm khám, không được chờ đợi bệnh tự thuyên giảm.
4. Bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?
4.1. Bổ sung đúng
Đáp ứng nhu cầu sinh lý: bạn chỉ cần bổ sung sắt từ thuốc ở liều lượng vừa đủ, thấp nhất có thể mà thôi. Bởi việc bổ sung sắt từ thuốc có thể gây ra các tác dụng không mong muốn đối với cơ thể.
Khi thiếu hụt sắt mức bệnh lý: tức là kết quả xét nghiệm cho thấy đồng thời 2 thông số Hb <11g/l và Hematocrid < 30ng/dl (có thiếu máu thiếu sắt) thì bạn cần bổ sung thêm sắt liều cao để không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý mà còn bù đắp lại phần đã thiếu hụt. Lúc này, bạn cần tới sự trợ giúp của bác sĩ thăm khám trực tiếp để có thể tính toán lượng sắt cần bổ sung phù hợp và cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định.
4.2. Bổ sung đủ
Đáp ứng nhu cầu sinh lý
Nhu cầu sắt cần cung cấp khác nhau theo từng giai đoạn, Theo đó, lượng sắt cần cung cấp hàng ngày tương ứng như sau:
- 0,8 mg Fe trong 3 tháng đầu
- 4 – 5 mg Fe trong tam cá nguyệt thứ hai
- > 6 mg Fe trong tam cá nguyệt thứ ba
(Thomas H et al. Am J Clin Nutr 2000; 72(suppl : 275S-64S)
Với một thai kỳ bình thường, ở phụ nữ có cân nặng trước khi mang thai khoảng 45- 55kg thì tổng nhu cầu sắt cần cung cấp cho cả thai kỳ khoảng 800-1000mg sắt nguyên tố.
Một chế độ ăn đầy đủ (lượng sắt sinh học cao) với tỷ lệ hấp thu tốt sẽ cung cấp khoảng 600mg sắt trong cả thai kỳ. Khi đó bạn chỉ cần khoảng 200-400mg sắt được huy động từ dự trữ sắt của mẹ và hấp thu từ các dạng thuốc bổ sung mà thôi.
Lượng sắt cần cung cấp từ thuốc càng ít, càng giảm thiểu các tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra cho thai kỳ.
Điều trị thiếu hụt sắt mức bệnh lý (bệnh thiếu máu thiếu sắt)
Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy bạn bị thiếu máu thiếu sắt (Hb<1111g/dl và Ferritin <30mg/mL), thì ngoài tăng cường chế độ ăn giàu sắt bạn cần bổ sung thêm sắt từ thuốc ở hàm lượng cao để điều trị thiếu máu thiếu sắt hiệu quả. Khi đó, bạn cần tuân thủ thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Lưu ý: Luôn cần sự theo dõi, đánh giá định kỳ của bác sĩ trong suốt quá trình dùng thuốc để điều chỉnh lại liều lượng nếu cần. Tuyết đối không tự ý tăng/giảm liều hay kéo dài/rút ngắn thời gian điều trị. Bởi thiếu hay thừa sắt đều gây ra các ảnh hưởng xấu cho mẹ và thai nhi.
Xem thêm: bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?
4. Các biện pháp giúp bổ sung sắt hiệu quả
4.1. Tăng cường thực phẩm giàu sắt sinh học:
Bổ sung sắt từ chế độ ăn luôn là điều cần thực hiện trước tiên. Bởi sắt từ thực phẩm là sắt hữu cơ dễ hấp thu, đồng thời không gây ra các tác dụng phụ như dùng thuốc bổ sung. Hơn nữa tăng cường chế độ ăn thì bạn có thể cung cấp được nhiều dưỡng chất cần thiết khác chứ không phải chỉ có sắt.
Sắt có nguồn gốc động vật hấp thu tốt hơn sắt có nguồn gốc thực vật. Thực hiện chế độ ăn với thực phẩm có nguồn gốc động vật chứa nhiều sắt (như thịt đỏ, tiết, gan) cùng với các loại rau quả chứa nhiều vitamin C (như cam, bưởi, ổi, đu đủ,…) sẽ giúp hấp thu sắt tối ưu.
4.2. Thay đổi thói quen ăn uống
Một số thực phẩm giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt; ngược lại một số khác lại cản trở hấp thu.
Với những chất làm cản trở hấp thu như:
- Trà, cafe: hạn chế dùng
- Thức ăn giàu canxi, các loại ngũ cốc: nên dùng cách xa thời điểm bổ sung sắt ít nhất 2h để sắt được hấp thu tốt nhất.
Bổ sung các thêm thực phẩm giúp tăng hấp thu sắt như: thịt, cá, gia cầm, hải sản; thực phẩm chứa nhiều vitamin C (cam, bưởi, ổi, đu đủ,…)
4.3. Dùng liều sắt bổ sung từ thuốc thấp nhất có thể
Tùy thuộc chế độ ăn, theo bảng nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam 2016 lượng sắt khuyến cáo cần bổ sung mỗi ngày như sau:
Thực hiện chế độ ăn >90gam thịt cá/ngày với mẹ bầu không khó. Với chế độ ăn này bạn chỉ cần bổ sung trung bình khoảng 27,1mg sắt nguyên tố/ngày (bao gồm từ thức ăn và từ thuốc bổ sung) mà thôi, tương đương với khoảng 4mg sắt được hấp thu.
Tuy nhiên, nhu cầu sắt không giống nhau giữa các giai đoạn thai kỳ. Việc bổ sung trải đều trong suốt quá trình mang thai sẽ không phát huy tối đa hiệu quả. Hơn nữa, cơ thể chúng ta hoạt động vô cùng thống nhất và hoàn hảo. Khi nhu cầu không cần nhiều thì sẽ có cơ chế giảm hấp thu tương ứng. Bổ sung sắt tương ứng với nhu cầu sẽ tối ưu tác dụng và giảm thiểu các tác dụng không mong muốn do dư thừa.
Chỉ bổ sung sắt liều cao khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt mà thôi.
Xem thêm: 3 giải pháp bổ sung sắt hiệu quả cho bà bầu
5. Dùng thuốc gì để bổ sung sắt hiệu quả, an toàn?
Để cung cấp sắt và nhiều dưỡng chất thiết yếu khác, đáp ứng vừa đủ nhu cầu của cơ thể, bạn có thể tham khảo sử dụng thuốc bổ tổng hợp PM Procare/PM Procare diamond mỗi ngày.
PM Procare có hàm lượng sắt và các dưỡng chất khác ở mức liều cơ bản sẽ giúp cung cấp vừa đủ dưỡng chất cho bạn ở giai đoạn trước và trong 3 tháng đầu thai kỳ.
Từ 3 tháng giữa trở đi, PM Procare diamond cung cấp 24 mg sắt nguyên tố, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt (phần còn lại thức ăn hàng ngày dễ dàng cung cấp đủ) cùng nhiều dưỡng chất được tăng cường như: DHA, EPA, acid folic, I-ốt… PM Procare diamond sẽ cùng bữa ăn hàng ngày đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể trong giai đoạn này.
Nếu có chế độ ăn chưa được tốt hoặc kém hấp thu, hay mang thai ngoài độ tuổi sinh đẻ, đái tháo đường, béo phì,… thì bạn có thể sử dụng PM Procare diamond ngay từ khi có ý định mang thai và trong suốt thai kỳ để mẹ khỏe mạnh, thai nhi phát triển tối ưu.
DS. Minh Huệ
Chào bác sĩ, tôi đang mang thai ở tuàn 17. Tôi đã làm xét nghiệm công thức máu. Và kết quả là ổn. Đủ lượng sắt đối với phụ nữ mag thai. Vậy tôi có nên uống dự phòng thêm sắt bên cạnh việc dùng vitamin tổng hợp, dha và canxi không ạ? Cảm ơn bác sĩ
Chào bạn Phạm Trang,
Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy sức khỏe thai kỳ của bạn tốt, không có thiếu máu thiếu sắt nghĩa là bạn chỉ cần duy trì bổ sung dưỡng chất để đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý hàng ngày của cơ thể mà thôi. Để đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý này, ngoài tăng cường chất lượng bữa ăn thì bạn chỉ cần bổ sung thêm thuốc bổ tổng hợp phù hợp là đủ, trong thành phần của hầu hết các loại thuốc bổ đều đã cung cấp một lượng sắt đáng kể rồi. Bạn chỉ bổ sung thêm sắt từ thuốc riêng lẻ bên ngoài khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt mà thôi.
Theo khuyến nghị của viện dinh dưỡng Việt Nam thì phụ nữ mang thai bình thường cần bổ sung khoảng 27-30mg sắt nguyên tố/ngày là đủ (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung. Lưu ý thời điểm bổ sung canxi nên cách xa thời điểm uống thuốc bổ ít nhất 2h để không cản trở hấp thu của nhau.
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe!
Chào bác sĩ!
Hiên em mang thai 31w nhưng đã sử dụng 4 loại sắt khác nhau thì có ảnh hưởng gì đến em bé không ạ? Và bây giờ cần bổ sung những gì cho hợp lí ạ.
Em cảm ơn!
Chào bạn Hằng,
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều các sản phẩm cung cấp sắt khác nhau. Việc thay đổi các sản phẩm bổ sung sẽ không ảnh hưởng gì tới sức khỏe thai kỳ nếu hàm lượng sắt nguyên tố bổ sung trong mỗi sản phẩm đáp ứng vừa đủ nhu cầu cơ thể; đồng thời sản phẩm không gây ra tác dụng không mong muốn như tiêu chảy hoặc táo bón, chán ăn,… khi sử dụng. Nhu cầu sắt theo khuyến cáo ở phụ nữ mang thai Việt Nam là khoảng 30mg sắt nguyên tố/ngày.
Khi mang thai, ngoài sắt thì bạn cần cung cấp thêm nhiều dưỡng chất khác như:
– DHA/EPA cần thiết cho sự phát triển não bộ, thị giác, hệ miễn dịch của trẻ; phòng ngừa các biến chứng trong thai kỳ: sảy thai, sinh non, cao huyết áp, tiền sản giất, đái tháo đường thai kỳ,… Thành phần dầu cá tự nhiên dạng Triglycerid với tỷ lệ DHA/EPA ~ 4/1 là tỷ lệ vận chuyển tối ưu qua nhau thai và phát huy tác dụng tốt nhất.
– Acid folic ngăn ngừa khuyết tật ống thần kinh, cần thiết cho quá trình tạo máu và phân chia tế bào
– Sắt giúp tạo máu, phòng xảy thai, sinh non, suy dinh dưỡng bào thai,…
– I-ốt giúp phát triển não bộ, tuyến giáp của trẻ, ngăn ngừa các rối loạn do thiếu I-ốt: chứng đần độn, chậm phát triển,…
– Kẽm: cần thiết cho sự phát triển bình thường của thai và bánh nhau. Thiếu Kẽm ở mẹ là nguyên nhân của suy dinh dưỡng bào thai
Mg: cần thiết cho quá trình trao đổi chất của calci, photpho, natri, kali, vitamin C, một số vitamin nhóm B; giúp điều hòa trạng thái thần kinh và chức năng vận động của hệ cơ; chuyển hóa đường, chất béo… thành năng lượng
– Các vitamin A,B,C,D,E và khoáng chất khác.
Để cung cấp sắt cùng đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, bạn có thể tham khảo sử dụng thuốc PM Procare/PM Procare Plus hay PM Procare diamond mỗi ngày. Nếu có chế độ ăn tương đối tốt, có thể ăn được 1-2 lạng thịt cá cùng rau củ hàng ngày thì bạn chọn PM Procare. Nếu chế độ ăn của bạn chưa được tốt, có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt, thiếu acid folic cao hơn bình thường thì bạn chọn PM Procare Plus. Nếu chế độ ăn uống kém hay kém hấp thu hoặc bạn mang thai ngoài độ tuổi sinh đẻ, làm IVF, đái tháo đường, béo phì… thì PM Procare diamond với hàm lượng các chất cơ bản được tăng cường như: hàm lượng DHA/EPA là 216mg/45mg cao gấp 1.5 lần, Hàm lượng acid folic là 500mcg, I-ốt là 200mcg đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể; hàm lượng sắt 24mg, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu vể sắt (phần còn lại thức ăn hàng ngày dễ dàng đáp ứng đủ),…sẽ là lựa chọn phù hợp. Với một thai kỳ bình thường, bạn chỉ cần uống mỗi ngày 01 viên sau bữa ăn là đủ giúp cơ thể mạnh khỏe, thai nhi phát triển tối ưu; phòng ngừa các biến chứng trong thai kỳ: sảy thai, sinh non, sinh con nhẹ cân, cao huyết áp, tiền sản giật, đái tháo đường,…
Tuy nhiên, cũng như đa số các thuốc bổ tổng hợp, để các thành phần của thuốc được hấp thu tốt nhất thì hàm lượng canxi trong thuốc Procare không cao. Để đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể trong thời kỳ này thì ngoài Procare bạn có thể bổ sung thêm canxi từ sản phẩm bổ sung riêng lẻ bên ngoài.
Bạn có thể tham khảo bài viết: Bổ sung canxi cho bà bầu thế nào để tìm hiểu rõ hơn.
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe!
bs cho em hỏi. em đang tuần thứ 29. đợt xét nghiệm tuần 13 thì bs nói bị thiếu máu di truyền chứ ko phải thiếu máu do sắt. xét nghiệm chồng thì bt ạ.
vậy 1 ngày e bổ sung 1 ống canxium. 1 viên sắt hemoq mom. 1 procare dimon thì có nguy cơ bị thừa sắt ko ạ.
cảm ơn bs
Chào bạn Hoa,
Không rõ bạn thiếu máu di truyền loại nào, thiếu thành phần nào hay chỉ tiêu nào của máu?
Một trong những bệnh thiếu máu di truyền phổ biến ở người Việt Nam là bệnh thalassemia do đột biến gen gây ra. Thiếu máu do thalassemia là thiếu máu do tan máu. Trong trường hợp này người bệnh bị thiếu máu nhưng thừa sắt do hồng cầu bị phá vỡ giải phóng ra sắt. Do đó, người bị bệnh thalassemia được khuyên không nên bổ sung thêm sắt để tránh tình trạng dư thừa.
HemoQmom là sản phẩm bổ sung sắt hàm lượng cao, không nên dùng nếu bạn bị thiếu máu do thalassemia. Phụ nữ mang thai bình thường cũng chỉ bổ sung HemoQmom khi có chỉ định của bác sĩ thăm khám trực tiếp mà thôi.
PM Procare diamond cung cấp 24mg sắt nguyên tố, nếu bị thalassemia thì bổ sung sắt ở hàm lượng này cũng có thể làm tăng thêm nguy cơ thừa sắt cho cơ thể. Chính vì vậy, với trường hợp bị tan máu bẩm sinh nên chuyển sang dùng PM Procare (hàm lượng sắt nguyên tố chỉ 5mg), hàm lượng sắt ở mức cơ bản này sẽ không làm tăng nguy cơ dư thừa sắt của cơ thể. Cùng với dùng PM Procare thì bạn cần tăng cường thêm dưỡng chất từ chế độ ăn để đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng cho thai kỳ bạn nhé!
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe!
E hay bị chóng mặt
Chào bạn Kiều Diễm,
Chóng mặt khi mang thai là hiện tượng thường gặp ở các bà bầu. Khi mang thai, thể tích máu tăng lên, máu loãng hơn, hệ tim mạch và thần kinh có lúc không tự thích ứng với sự thay đổi của huyết áp khiến bà bầu đôi khi bị hoa mắt chóng mặt, nhất là khi thay đổi tư thế đột ngột. Ngoài ra chế độ ăn không đảm bảo, thiếu dinh dưỡng, thiếu máu thiếu sắt, lượng Oxy cung cấp cho não không đủ là nguyên nhân gây tình trạng hoa mắt chóng mặt thường gặp ở bà bầu.
Để giảm thiểu tình trạng này, trước hết bạn cần thực hiện chế độ làm việc nghỉ ngơi điều độ, tránh thay đổi tư thế đột ngột. Có chế độ ăn uống bổ sung dưỡng chất đầy đủ từ thức ăn và thuốc bổ tổng hợp như PM Procare hay PM Procare diamond mỗi ngày.
Nếu hoa mắt chóng mặt diễn ra thường xuyên hoặc kèm theo các dấu hiệu như: rối loạn thị giác, ra máu, khó phát âm, hoặc bạn bị ngất,… thì bạn nên tới bác sĩ để được thăm khám và điều trị.
CHúc bạn sức khỏe!
cho em hỏi thăm về việc bổ sung viên sắt cho bà bầu 5 tuần ah
Chào bạn Khánh,
Nhu cầu sắt ở mẹ mang thai những tháng đầu thai kỳ chưa tăng nhiều, nếu có chế độ ăn tốt, thậm chí lúc này mẹ bầu chưa cần bổ sung thêm sắt từ thuốc hoặc chỉ cần bổ sung ở liều lượng cơ bản như trong viên PM Procare là đủ.
Từ tháng thứ 3 trở đi, cùng với sự phát triển của thai nhi, nhu cầu sắt bắt đầu tăng cao tương ứng. Tuy nhiên lúc này chế độ ăn của mẹ bầu thường cũng được cải thiện, lượng sắt được cung cấp từ thức ăn tăng lên. Do vậy, nếu có chế độ ăn tôt, có thể ăn được 1-2 lạng thịt cá cùng rau củ/ngày thì mẹ bầu chỉ cần uống mỗi ngày 01 viên PM Proare là đáp ứng đủ nhu cầu. Ngược lại, nêu chế độ ăn chưa được tốt, hoặc kém hấp thu, mang thai ngoài độ tuổi sinh đẻ, đái tháo đường, béo phì,… hoặc đơn giảm là bạn mong muốn cung cấp các dưỡng chất tốt nhất cho thai nhi và điều kiện kinh tế cho phép thì PM Procare diamond với hàm lượng các dưỡng chất cơ bản được tăng cường, hàm lượng sắt là 24mg sắt nguyên tố đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt trung bình của cơ thể (phần còn lại thức ăn hàng ngày dễ dàng cung cấp đủ) sẽ là lựa chọn phù hợp. Với một thai kỳ bình thường, mẹ bầu chỉ cần uống mỗi ngày 01 viên Procare là đủ. Chỉ bổ sung sắt liều cao khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp các kết quả xét nghiệm cho thấy bạn thực sự có thiếu máu thiếu sắt mà thôi.
Ngoài sắt, Procare còn cung cấp nhiều dưỡng chất thiết yếu khác như: DHA, EPA, acid folic, I-ốt, Mg, kẽm… Bổ sung Procare mỗi ngày giúp cơ thể mạnh khỏe, thai nhi phát triển tối ưu; phòng ngừa các biến chứng trong thai kỳ: sảy thai, sinh non, sinh con nhẹ cân, cao huyết áp, tiền sản giật, đái tháo đường…
Thân ái,