Bổ sung sắt khi mang thai là việc làm cần thiết giúp thai kỳ của bạn phát triển tốt nhất. Mặc dù hiện diện trong cơ thể với một lượng rất nhỏ nhưng sắt rất cần thiết cho sự sống và đặc biệt quan trọng với bà bầu. Tuy nhiên, để bổ sung đúng và đủ thì không phải ai cũng hiểu rõ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn bổ sung sắt đúng cách khi mang thai, mời các bạn tham khảo.
Sắt có vai trò quan trọng đối với sức khỏe bà bầu
1. Vai trò của sắt đối với bà bầu
Sắt là nguyên tố cần thiết để tạo nên Hemoglobin – thành phần quan trọng trong hồng cầu – có vai trò vận chuyển Oxy từ phổi về các cơ quan và vận chuyển CO2 từ các cơ quan về phổi để thải ra ngoài. Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu của người mẹ tăng 50% so với bình thường do đó yêu cầu nguồn bổ sung nguyên liệu tạo máu như sắt cũng tăng lên tương ứng.
Ngoài ra, Sắt tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme, giúp duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ cơ thể tránh bị nhiễm khuẩn..
2. Thiếu sắt khi mang thai gây ra hậu quả gì?
Sắt rất quan trọng với thai nhi, nếu mẹ thiếu sắt ở giai đoạn đầu mang thai từ tháng 1-3 dễ gây ra sảy thai hoặc thai bị chết lưu. Nếu Mẹ thiếu sắt ở những giai đoạn sau, có thể dẫn tới hiện tượng đẻ non, bào thai bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển nhận thức, giảm phát triển trí tuệ ở con sau này. Thiếu sắt khi mang thai còn khiến mẹ có nguy cơ bị băng huyết khi sinh, gây nguy hiểm đến tính mạng, có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con
Những biểu hiện của việc thiếu sắt khi mang thai là: mệt mỏi, chóng mặt, khó thở; thậm chí ngất xỉu – ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và thai nhi.
3. Thừa sắt có nguy hiểm không?
Chắc chắn là có! Thừa sắt dẫn tới tăng nồng độ sắt tự do và tăng nồng độ huyết sắc tố trong máu người mẹ làm cản trở quá trình cung cấp máu từ Mẹ sang con, dẫn đến tình trạng bị sinh non, thiếu cân và tăng nguy cơ tử vong cho sản phụ.
Sắt dư thừa được tích lũy trong gan và lá lách, nếu tích lũy kéo dài có thể dẫn tới suy gan, suy lách và hàng loạt các biến chứng khác.
Dấu hiệu của bà bầu khi bị thừa sắt: táo bón hoặc tiêu chảy, đi ngoài phân đen, buồn nôn, nôn, đau bụng,, mệt mỏi…
Xem thêm: Tự ý bổ sung thêm sắt khi mang thai – lợi bất cập hại
4. Bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?
4.1. Bổ sung đúng
Tùy thuộc vào tình hình sức khỏe thai kỳ cụ thể mà thực hiện bổ sung phù hợp.
Đáp ứng nhu cầu sinh lý: cần bổ sung sắt từ thuốc ở liều lượng vừa đủ theo khuyến cáo.
Khi thiếu hụt sắt mức bệnh lý: Khi kết quả xét nghiệm cho thấy bạn thực sự có thiếu máu thiếu sắt (Hb <11g/l và Hematocrid < 30ng/dl) thì cần bổ sung thêm sắt liều cao để không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý của cơ thể mà còn bù đắp lại phần đã thiếu hụt..
4.2. Bổ sung đủ
Đáp ứng nhu cầu sinh lý
Nhu cầu sắt cần cung cấp khác nhau theo từng giai đoạn của thai kỳ.
- 3 tháng đầu thai nhi còn rất nhỏ, nhu cầu sắt chỉ tương tự như khi bạn chưa mang thai, thậm chí còn ít hơn bởi mẹ không bị mất máu do kinh nguyệt.
- Từ 3 tháng giữa trở đi, cùng với sự phát triển của thai nhi thì nhu cầu sắt bắt đầu tăng cao
- 3 tháng cuối là lúc mẹ cần cung cấp nhiều sắt nhất để đáp ứng đủ nhu cầu tăng cao trong giai đoạn này. Mẹ bầu nên chủ động bổ sung đủ sắt ngay từ những ngày đầu mang thai để tăng dự trữ sắt, đảm bảo cơ thể có đủ sắt ở những tháng cuối thai kỳ.
(Thomas H et al. Am J Clin Nutr 2000; 72(suppl : 275S-64S)
Xem thêm: Lượng sắt thực tế cơ thể cần/ngày
Lượng sắt thực tế cơ thể cần hàng ngày tương ứng với từng giai đoạn thai kỳ cụ thể như sau:
- 3 tháng đầu: 0,8 mg Fe/ngày
- 3 tháng giữa: 4 – 5 mg Fe/ngày
- 3 tháng tuối: > 6 mg Fe/ngày
Với một thai kỳ bình thường, ở phụ nữ có cân nặng trước khi mang thai khoảng 45- 55kg thì tổng nhu cầu sắt cần cung cấp cho cả thai kỳ khoảng 800-1000mg sắt nguyên tố (bao gồm sắt được cung cấp từ thức ăn và sắt từ thuốc bổ sung). Nếu có chế độ ăn đầy đủ (lượng sắt sinh học cao) với tỷ lệ hấp thu tốt thì thức ăn đã cung cấp khoảng 600mg sắt trong cả thai kỳ. Khi đó mẹ bầu chỉ cần bổ sung 200-400mg sắt từ các dạng thuốc bổ sung là đủ.
Việc tính toán liều lượng bổ sung Sắt từ thuốc cần dựa trên nhu câu và khả năng hấp thu sắt của cơ thể ở mỗi giai đoạn thai kỳ.
Lượng sắt cần cung cấp từ thuốc càng ít, càng giảm thiểu các tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra cho thai kỳ.
Điều trị thiếu hụt sắt mức bệnh lý (bệnh thiếu máu thiếu sắt)
Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy bạn bị thiếu máu thiếu sắt (Hb<1111g/dl và Ferritin <30mg/mL), thì ngoài tăng cường chế độ ăn giàu sắt bạn cần bổ sung thêm sắt từ thuốc ở hàm lượng cao để điều trị thiếu máu thiếu sắt hiệu quả. Khi đó, bạn cần tuân thủ thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Lưu ý: Luôn cần sự theo dõi, đánh giá định kỳ của bác sĩ trong suốt quá trình dùng thuốc để điều chỉnh lại liều lượng nếu cần. Tuyết đối không tự ý tăng/giảm liều hay kéo dài/rút ngắn thời gian điều trị. Bởi thiếu hay thừa sắt đều gây ra các ảnh hưởng xấu cho mẹ và thai nhi.
Xem thêm: Bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?
5. Các biện pháp giúp bổ sung sắt hiệu quả
5.1. Tăng cường thực phẩm giàu sắt sinh học:
Bổ sung sắt từ chế độ ăn luôn là điều cần thực hiện trước tiên. Bởi sắt từ thực phẩm là sắt hữu cơ dễ hấp thu, đồng thời không gây ra các tác dụng phụ như dùng thuốc bổ sung. Hơn nữa tăng cường chế độ ăn thì bạn có thể cung cấp được nhiều dưỡng chất cần thiết khác chứ không phải chỉ có sắt.
Các thực phẩm giàu sắt
Sắt có nguồn gốc động vật hấp thu tốt hơn sắt có nguồn gốc thực vật. Thực hiện chế độ ăn với thực phẩm có nguồn gốc động vật chứa nhiều sắt (như thịt đỏ, tiết, gan) cùng với các loại rau quả chứa nhiều vitamin C (như cam, bưởi, ổi, đu đủ,…) sẽ giúp hấp thu sắt tối ưu.
5.2. Thay đổi thói quen ăn uống
Một số thực phẩm giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt; ngược lại một số khác lại cản trở hấp thu. Điều cần làm để bổ sung sắt hiệu quả là tăng cường các thực phẩm giúp hấp thu sắt tốt hơn (thịt, cá, gia cầm, hải sản; thực phẩm chứa nhiều vitamin C (cam, bưởi, ổi, đu đủ,…) đồng thời hạn chế các thực phẩm có thể làm cản trở hấp thu sắt như trà, café…
5.3. Dùng liều sắt bổ sung từ thuốc thấp nhất có thể
Cơ thể chúng ta hoạt động vô cùng thống nhất và hoàn hảo. Khi nhu cầu không cần nhiều thì sẽ có cơ chế giảm hấp thu tương ứng. Bổ sung sắt vượt quá nhu cầu sẽ không tối ưu tác dụng thậm chí làm gia tăng các tác dụng không mong muốn do dư thừa.
Không phải tất cả lượng sắt bạn bổ sung sẽ được hấp thu hoàn toàn. Chỉ một lượng nhỏ sắt được hấp thu để đáp ứng đủ nhu cầu mà thôi. Phần không được hấp thu là căn nguyên gây ra các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa mà mẹ bầu thường gặp như tiêu chảy hoặc táo bón, đi ngoài phân đen, bụng ấm ách… Càng bổ sung liều cao thì lượng sắt dư thừa không được hấp thu càng tăng và các tác dụng không mong muốn càng trầm trọng. Chính vì vậy, cần tính toán để bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể mà thôi để hạn chế tối đa các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra.
Chỉ bổ sung sắt liều cao khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt mà thôi.
Xem thêm: Nhu cầu sắt khuyến nghị ở phụ nữ mang thai Việt Nam
Theo bảng nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam 2016, lượng sắt khuyến cáo cần bổ sung mỗi ngày ở phụ nữ mang thai và cho con bú như sau:
Nếu có chế độ ăn tương đối tốt, có thể ăn được > 90 gam thịt cá/ngày hoặc lượng Vitamin C>75mg/ngày thì bạn chỉ cần bổ sung trung bình 27,1mg sắt nguyên tố/ngày là đủ (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung),
Nếu chế độ ăn uống yếu kém, khẩu phần ăn <90gam thịt cá/ngày hoặc lượng Vitamin C <75mg/ngày thì bạn cần bổ sung trung bình 41,1mg sắt nguyên tố/ngày (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung).
6. Dùng thuốc gì để bổ sung sắt hiệu quả, an toàn?
Để tìm được sản phẩm bổ sung sắt phù hợp bạn cần xác định rõ:
- Nhu cầu sắt thực tế của cơ thể mình
- Lượng sắt mà thức ăn hàng ngày đã cung cấp
- Hàm lượng sắt nguyên tố trong mỗi sản phẩm bổ sung.
Ví dụ: Nếu có một thai kỳ bình thường, không bị thiếu máu thiếu sắt và có:
- Chế độ ăn uống tương đối tốt, có thể ăn được 1-2 lạng thịt cá cùng rau củ/ngày thì chỉ cần bổ sung một lượng sắt ở liều cơ bản khoảng 5mg sắt nguyên tố/ngày là đủ.
- Chế độ ăn kém hơn một chút thì bạn cần bổ sung sắt liều cao hơn, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt – tương ứng với 22-24mg sắt nguyên tố/ngày (phần còn lại thức ăn dễ dàng cung cấp đủ)
Như vậy, để bổ sung sắt có hiệu quả và giảm tối đa tác dụng không mong muốn thì trước tiên mẹ cần tăng cường bổ sung sắt từ thực phẩm hàng ngày, đồng thời thay đổi chế độ ăn uống của mình để tối ưu khả năng hấp thu sắt của cơ thể. Việc bổ sung sắt từ thuốc được thực hiện khi chế độ ăn không đáp ứng đủ nhu cầu và nên bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể. Chỉ bổ sung liều cao hơn khuyến nghị khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể thực sự có thiếu máu thiếu sắt bệnh lý mà thôi
DS. Minh Huệ
Mình uống Procare Dimon từ tuần t12 cho tới 27 và không uống thêm bất kì loại sắt hay canxi nào. Mình không biết như vậy đã đủ chất dinh dưỡng cho bé chưa.
Chào bs. E mang thai dc 8 tuần 3 ngày . E muốn mua sắt uống thì uống loại nào tốt ạ
Chủ đề nổi bật
Bài viết nổi bật
Những lưu ý quan trọng khi bổ sung canxi cho bà bầu
DHA – Acid béo thiết yếu mẹ bầu không nên bỏ qua
Hướng dẫn bổ sung sắt khi mang thai đúng cách?
Bổ sung Omega-3 cho bà bầu như thế nào?
Cần uống bổ sung thuốc gì trước khi mang thai?
Tư vấn sức khỏe
Đặt câu hỏi
Nhấc máy lên và gọi cho chúng tôi!
Tiện ích & tài liệu
Videos
Tạp chí sức khỏe: “Bổ sung Omega3 cho mẹ bầu”
Câu hỏi thường gặp
Xem thêm
Bệnh thường gặp khi mang thai