Dư thừa axit folic khi mang bầu làm tăng nguy cơ tự kỷ ở trẻ

Ngày 15 tháng 5 năm 2016, các nhà khoa học tại Đại học John Hopkins, Hoa Kỳ đã công bố một công trình nghiên cứu về ảnh hưởng của việc sử dụng dư thừa axit folic khi mang bầu tới sự phát triển của em bé. Theo đó, nếu phụ nữ mang thai có lượng axit folic trong máu cao hơn mức bình thường sẽ làm gia tăng nguy cơ trẻ bị tự kỷ.

Những người phụ nữ dự định mang thai được khuyên bổ sung đầy đủ acid folic để đảm bảo sự phát triển bình thường của hệ thần kinh trẻ, tuy nhiên, trong nghiên cứu này, các nhà khoa học cũng khuyên rằng việc sử dụng quá nhiều dưỡng chất này khi mang thai có thể tạo nguy cơ nghiêm trọng như bệnh tự kỷ ở trẻ em.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nều như những bà mẹ mới mang thai có lượng folate cao ngay sau khi sinh – cao hơn 4 lần so với mức vừa đủ — nguy cơ đưa trẻ sinh ra bị phát triển hội chứng tự kỷ sẽ tăng cao gấp đôi so với bình thường. Nồng độ rất cao Vitamin B12 ở những bà mẹ mới sinh cũng tiềm ẩn nguy cơ cao, tăng gấp 3 lần nguy cơ trẻ sinh ra  bị tự kỷ. Nếu như cả hai loại Folate và Vitamin B12 đều có nồng độ cao thì nguy cơ trẻ bị phát triển hội chứng tự kỷ sẽ tăng lên 17.6 lần. Folate, một loại vitamin B, được tìm thấy trong tự nhiên ở các loại trái cây, rau củ, trong khi đó dạng tổng hợp là acid folic được bổ sung chủ yếu trong các loại thuốc bổ tổng hợp cho bà bầu, viên uống bổ sung sắt, trong các loại ngũ cốc…

Nghiên cứu đã được công bố vào ngày 15 tháng 5 năm 2016 tại Hội nghị quốc tế nghiên cứu về bệnh tự kỷ tại Baltimore, Hoa Kỳ.

Sự cần thiết của acid folic

Gs. M. Daniele Fallin, Giám đốc trung tâm về tự kỷ và trẻ khuyết tật Wendy Klag tại Trường đại học Bloomberg nói rằng “Lượng vừa đủ folate có tác dụng bảo vệ: đó sẽ là câu truyện với acid folic. Chúng ta đã biết từ lâu rằng thiếu hụt folate ở bà bầu gây hại cho sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, nghiên cứu này cho chúng ta thấy rằng, sử dụng quá nhiều loại vi chất này cũng sẽ gây hại. Chúng ta cần phải hướng tới nồng độ thích hợp khi sử dụng loại vi chất quan trọng này.”

Folate là vi chất thiết yếu cho sự phát triển của tế bảo và thúc đẩy sự phát triển của hệ thần kinh. Thiếu hụt acid folic trong thời kỳ đầu của thai kỳ có thể gây ra những dị tật bẩm sinh và làm gia tăng nguy cơ tự kỷ ở trẻ. Và mặc dù cần phải bổ sung tăng cường để đảm bảo phụ nữ có đủ lượng folate trong cơ thể, một vài phụ nữ vẫn không cung cấp đủ folate hoặc cơ thể hấp thu kém, dẫn tới bị thiếu hụt. Trung tâm kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ nói rằng 1/4 số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở Hoa Kỳ bị thiếu hụt folate. Lượng folate trong máu thường không được theo dõi thường xuyên trong thai kỳ.

➤ Xem thêm: Tầm quan trọng của việc bổ sung acid folic cho bà bầu

Bà bầu uống thừa axit folic có sao không?

Dấu hiệu thừa axit folic mẹ bầu cần biết

Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, phụ nữ có thai nên bổ sung lượng axit folic khoảng 400-600 mcg mỗi ngày giúp ngăn ngừa đến 70% khuyết tật bẩm sinh ở thai nhi. Tuy nhiên, khi mẹ bổ sung acid folic vượt lên nhiều so với lượng khuyên dùng thì cơ thể sẽ gặp phải tác động xấu kèm theo dấu hiệu thừa acid folic.

Bổ sung acid folic quá liều sẽ che giấu sự thiếu hụt Vitamin B12 do cơ chế của 2 chất này đều tham gia vào việc tạo tế bào hồng cầu và giữ cho các bộ phận tim, não, hệ thần kinh hoạt động tối ưu. Thiếu hụt Vitamin B12 có thể khiến mẹ bầu bị thiếu máu, não giảm khả năng hoạt động, lâu dần còn khiến hệ thống thần kinh bị tổn thương. Triệu chứng thiếu Vitamin B12 được kể đến như: buồn ngủ, mệt mỏi, tim đập nhanh, tê bì chân tay, táo bón hoặc tiêu chảy, đầy hơi, chán ăn,…

Bà bầu thừa axit folic ảnh hưởng như thế nào?

Lượng acid folic (dạng tổng hợp Vitamin B9) dư thừa có thể làm tăng tốc độ lão hóa các tế bào thần kinh khiến mẹ bầu gặp phải tình trạng hay quên, rối loạn nhận thức, suy giảm trí nhớ.

Ngoài ra, acid folic quá liều còn gây cản trở hoạt động của hormone insulin và kìm hãm sự phát triển não của thai nhi. Em bé khi sinh ra có thể bị chậm phát triển trí tuệ, không nhanh nhạy, nhận thức kém,…

Việc bổ sung đủ lượng axit folic sẽ giúp bà bầu và thai nhi phát triển khỏe mạnh về não bộ. Vậy bà bầu uống thừa axit folic có sao không? Mặc dù axit folic mang đến nhiều lợi ích nhưng nếu bổ sung quá liều có thể gây ra 4 tác dụng phụ phổ biến nhất dưới đây:

• Rối loạn hệ thống thần kinh của bà bầu: Việc bổ sung quá nhiều axit folic trong thời gian mang thai có thể khiến các bà bầu gặp vấn đề về rối loạn ống thần kinh trung ương và gây ra các triệu chứng như co giật, ảnh hưởng đến sức khỏe không chỉ người mẹ mà cả thai nhi.
• Buồn nôn: Bổ sung axit folic quá mức trong thời gian thai kỳ còn có thể khiến cho các bà bầu phải đối mặt với các triệu chứng tiêu hóa như biếng ăn, buồn nôn, đầy hơi… Những triệu chứng này thường dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng ốm nghén đầu thai kỳ.
• Kìm hãm sự phát triển não bộ của trẻ: Mặc dù việc bổ sung đầy đủ vitamin B9 sẽ giúp làm giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh và tốt cho sự phát triển não bộ của trẻ. Nhưng nếu bà bầu uống thừa axit folic sẽ gây cản trở hoạt động của hormone insulin và kìm hãm sự phát triển não bộ của trẻ.
• Tăng nguy cơ trẻ nhẹ cân: Hàm lượng axit folic trong cơ thể mẹ có liên quan đến sự trao đổi chất cho cơ thể thai nhi, dẫn đến việc hấp thụ kẽm kém và làm tăng nguy cơ thiếu kẽm. Việc thiếu kẽm có thể sẽ làm chậm sự phát triển của thai nhi, từ đó làm tăng xác suất mẹ sinh ra con nhẹ cân, chậm phát triển.

Bà bầu dư thừa axit folic – Tăng nguy cơ mắc bệnh tự kỷ ở trẻ

Bệnh tự kỷ là tình trạng phát triển thần kinh được mô tả bởi suy giảm khả năng tương tác với xã hội, rối loạn giao tiếp và hành vi lặp lại hoặc bất thường. Cứ 68 trẻ em ở Hoa Kỳ thì có 1 trẻ gặp phải rối loạn trên, trẻ nam có nguy cơ bị mắc bệnh cao gấp năm lần so với nữ. Nguyên nhân chính gây ra tình trạng trên vẫn chưa rõ ràng tuy nhiên nghiên cứu gợi ý rằng các yếu tố là sự tổng hợp của gen di truyền và môi trường.

Đối với nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ 1,391 cặp mẹ và bé. Những bà mẹ được đưa vào nghiên cứu là những người sinh con trong khoảng thời gian từ 1998 tới năm 2013 và được theo dõi trong một vài năm, với nồng độ flate trong máu người mẹ được kiểm tra một lần trong vòng 1 đến 3 ngày từ khi sinh con. Các nhà nghiên cứu thấy rằng 1 trong 10 phụ nữ có tình trạng thừa folate trong máu (nhiều hơn 59 nml/l) và 6% có lượng Vitamin B12 cao (cao hơn 600 pml/l).

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nói rằng lượng folate trong máu khoảng 13.5-45.3 nml/l là mức vừa đủ cho phụ nữ mang bầu thai kỳ đầu tiên. Không giống như folate, nồng độ vitamin B12 chưa được thiết lập một ngưỡng vừa đủ rõ ràng.

Hầu hết các bà mẹ trong nghiên cứu đều sử dụng các loại Vitamin tổng hợp cho bà bầu – trong đó có chứa acid folic và Vitamin B12 – trong suốt thời gian mang thai. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không rõ nguyên nhân tại sao có một số bà mẹ có lượng folate trong máu cao vượt trội hẳn so với các bà mẹ khác. Có thể nguyên nhân là do những phụ nữ này sử dụng quá nhiều thực phẩm bổ sung acid folic hoặc sử dụng các loại viên uống cho bà bầu có chứa quá nhiều acid folic. Hoặc, cũng có thể một số ít phụ nữ có khả năng hấp thu nhiều acid folic từ nguồn bổ sung hoặc chậm chuyển hóa dẫn tới bị dư thừa nồng độ folate trong máu.

Sẽ còn cần thêm nghiên cứu để đánh giá lượng acid folic mà phụ nữ cần bổ sung trong thời gian mang thai để cung cấp đủ cho cơ thể mà không bị dư thừa, tuy nhiên, hiện nay lượng axit folic bổ sung hàng ngày ở mức vừa đủ cho đa số phụ nữ mang thai bình thường là 400mcg- 600mcg.

Với nhiều loại vitamin tan trong nước, thường mọi người cho rằng chúng sẽ được đào thải ra ngoài qua đường tiểu và không gây hại cho cơ thể nếu sử dụng dư thừa. Tuy nhiên, với folate và Vitamin B12 thì khác. Ramkripa Raghavan, Khoa Dân số học, gia đình và sức khỏe sinh sản tại đại học Bloomberg nói “Nghiên cứu này là một điển hình của việc bổ sung quá nhiều thuốc bổ. Chúng ta nói với phụ nữ cần bổ sung folate đầy đủ ngay từ trước khi mang thai. Điều mà chúng ta cần phải làm rõ bây giờ là có nên đưa ra thêm khuyến cáo về liều tối ưu trong suốt thai kỳ hay không.”

Mẹ bầu cần làm gì khi thừa acid folic?

Biết được ảnh hưởng xấu và dấu hiệu thừa acid folic, mẹ bầu cũng cần tìm hiểu giải pháp để khắc phục tình trạng bổ sung acid folic quá liều.

Cách xử lý thừa acid folic

Cách xử lý khi mẹ bầu thấy bản thân bất thường do dấu hiệu thừa axit folic:

• Dừng ngay việc bổ sung acid folic dưới dạng thuốc hoặc dạng tiêm acid folic vào cơ thể.
• Uống nhiều nước để bài trừ lượng thừa acid folic qua nước tiểu vì acid folic là dạng hòa tan của Vitamin B9 trong nước.
• Đến cơ sở y tế tin cậy thăm khám thai, đo nồng độ acid folic và nghe theo sự chỉ dẫn của bác sĩ về cách khắc phục.

Cách phòng tránh thừa acid folic

Để phòng tránh dấu hiệu thừa axit folic, mẹ bầu cần lưu ý một số điều sau đây khi bổ sung acid folic:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học góp phần bổ sung lượng acid folic qua một số loại trái cây giàu acid folic như quả cam, bưởi, bơ, đu đủ chín,…và các loại sữa cho mẹ bầu.
• Không được tự ý mua thuốc bổ sung acid folic liều cao, trước khi dùng cần nghe theo sự tư vấn của bác sĩ.
• Bổ sung acid folic nhờ viên sắt chứa acid folic cho mẹ bầu với liều lượng ghi rõ vừa giúp đáp ứng được đủ nhu cầu sắt vừa hạn chế tình trạng bổ sung thừa acid folic.
• Nên lựa chọn viên sắt kết hợp acid folic dạng hữu cơ để cơ thể hấp thụ dễ dàng.
• Chọn mua sản phẩm chính hãng và đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành giúp đảm bảo chất lượng.
• Khi dùng viên uống cần tuân thủ đúng liều lượng và nghe theo sự chỉ dẫn của bác sĩ về cách sử dụng để đạt hiệu quả cao nhất.
• Uống viên sắt kết hợp acid folic cùng với các loại nước trái cây giàu Vitamin C (đặc biệt nước cam còn giúp bổ sung thêm lượng acid folic thiết yếu) tăng khả năng hấp thụ sắt.

Lời khuyên hữu ích: Theo tổ chức Y tế thế giới, phụ nữ từ trước khi mang thai và khi mang thai nên bổ sung từ 400mcg-600mcg acid folic giúp phòng ngừa khuyết tật ống thần kinh ở trẻ sơ sinh. Ở tuần thứ 7 của thai kỳ, cột sống sẽ đóng lại và việc bổ sung acid folic lúc đó không còn giá trị phòng ngừa khuyết tật ống thần kinh. Tuy nhiên, acid folic còn đóng vai trò trong nhiều hoạt động chức năng của cơ thể, trong phân chia tế bào, trong quá trình tạo máu…cho nên bổ sung acid folic với liều lượng như trên trong suốt thời gian mang thai, cho con bú cũng được khuyến khích để bổ sung gián tiếp cho em bé, đáp ứng nhu cầu tăng lên của người mẹ trong giai đoạn này.

➤ Tham khảo thêm: Bổ sung acid folic cho bà bầu như thế nào mới đúng?

Hy vọng bài viết trên đã giúp nhiều mẹ bầu biết được tác hại cũng như dấu hiệu thừa acid folic. Acid folic khi được bổ sung đúng liều lượng khuyến cáo sẽ giúp ngăn ngừa bệnh thiếu máu ở mẹ và phòng tránh khuyết tật bẩm sinh ở thai nhi. Bên cạnh đó, mẹ nên lựa chọn viên uống sắt tích hợp acid folic vừa giúp đáp ứng nhu cầu khoáng chất thiết yếu là sắt vừa kiểm soát được lượng acid folic đưa vào cơ thể. Chúc mẹ bầu luôn có sức khỏe tốt và đón bé chào đời thành công!

Theo sciencedaily