Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối

Dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối rất quan trọng vì đây là thời điểm mà mẹ cần chuẩn bị tốt về mặt sức khỏe để sẵn sàng chào đón bé yêu ra đời. Trong khi bà bầu bắt đầu đếm ngược cho tới khi sinh em bé, thì cũng là thời điểm mà hầu hết các bà mẹ đang có chế độ dinh dưỡng sai cách. Vậy bổ sung dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối như thế nào để bé yêu ra đời và bà mẹ được khỏe mạnh nhất, hãy cùng PM Procare tham khảo qua bài viết dưới đây!

Vai trò của dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối

Tam cá nguyệt thứ 3 kéo dài từ tuần thứ 27 đến tuần thứ 40 của thai kỳ. Đây là giai đoạn thai nhi phát triển vượt trội về căn nặng nên nhu cầu dinh dưỡng của mẹ cũng tăng lên đáng kể. Việc chăm sóc dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối không chỉ giúp mẹ duy trì trạng thái khỏe mạnh mà còn kích thích trẻ phát triển tối ưu, cụ thể:

1. Lợi ích đối với mẹ

• Tránh gây khó chịu, nặng nề: Trong 3 tháng cuối, thai nhi sẽ tăng 2.4 kg, còn mẹ có thể tăng từ 5 đến 6 kg. Mẹ sẽ cảm thấy khá nặng nề và nếu ăn sai kế hoạch, mẹ rất dễ bị tăng cân mất kiểm soát, khiến thân hình xồ xề quá khổ, gây khó chịu và tăng nguy cơ đái tháo đường thai kỳ. Do đó, một kế hoạch ăn uống điều độ có thể giúp mẹ cảm thấy thoải mái và tránh được những tình trạng nêu trên.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Xây dựng chế độ dinh dưỡng bà bầu 3 tháng cuối đầy đủ dưỡng chất sẽ giúp mẹ giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về đường tiêu hóa, bệnh lý tim mạch, các biến chứng khi mang thai như sinh non, phù nề, tiền sản giật,…
• Chuẩn bị cho hành trình vượt cạn suôn sẻ: Quá trình mang thai cũng là lúc mẹ chuẩn bị cho việc sinh nở. Với chế độ dinh dưỡng 3 tháng cuối hợp lý, mẹ và bé sẽ khỏe mạnh và sẵn sàng cho hành trình “vượt cạn”.

2. Lợi ích đối với thai nhi

• Phát triển toàn diện: Trong 3 tháng cuối, thai nhi tiếp tục phát triển cho đến khi hoàn thiện cả về thể chất và não bộ. Do đó, việc cung cấp đầy đủ dưỡng chất sẽ giúp bé phát triển tối ưu về mọi mặt.
• Trẻ sinh ra khỏe mạnh, đạt chuẩn: Thai nhi hấp thụ đầy đủ chất dinh dưỡng trong bụng mẹ có thể tránh được các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng. Bé sẽ được sinh ra khỏe mạnh.

Trên đây là lợi ích của chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu 3 tháng cuối. Hiểu được tầm quan trọng của việc chăm sóc dinh dưỡng, các mẹ sẽ có thể xây dựng được thực đơn khoa học và hợp lý.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối

Dinh dưỡng của thai nhi phụ thuộc hoàn toàn vào mẹ. Do đó, xây dựng chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng cho bà bầu đóng vai trò quan trọng giúp bé sinh ra khỏe mạnh và phát triển tốt. Tuy nhiên, khi ăn quá nhiều so với mức khuyến nghị sẽ gây ra dư thừa năng lượng và có thể dẫn tới tình trạng mẹ tăng cân quá mức, cơ thể tích trữ nhiều chất béo, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ hoặc huyết áp cao, tiền sản giật và các vấn đề về tim mạch, đột quỵ hoặc nặng hơn là trầm cảm kéo dài. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi, ví như mẹ bị tiểu đường hay huyết áp cao con có nguy cơ bị chậm tăng trưởng sau sinh, suy dinh dưỡng, mất tim thai hoặc bị sinh non.

Vì thế, các mẹ bầu cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng khi mang thai, điều này sẽ giúp cho bé sinh ra khỏe mạnh và phát triển tốt. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng đứa trẻ được sinh ra đủ dinh dưỡng có thể có IQ cao hơn những đứa trẻ suy dinh dưỡng. Nhu cầu dinh dưỡng 3 tháng cuối thai kỳ của bà mẹ sẽ có thay đổi về trọng lượng và lớn hơn so với hai giai đoạn trước.

• Năng lượng: tăng thêm 475 Kcal/ngày so với người bình thường.
• Protein: tăng 18g/ngày.
• Chất béo: chiếm 20 – 25% tổng số năng lượng (60g chất béo/ngày). Các chất béo không chỉ giúp tăng năng lượng mà còn giúp hòa tan các vitamin min tan trong dầu.
• Vitamin: vitamin A (500mcg/ngày), vitamin D (5mcg/ngày), vitamin B12 (2.6mcg/ngày), Vitamin B1(1.4mg/ngày), vitamin C (80mg/ngày), folic (600mcg/ngày)
• Chất khoáng: Canxi (1,000mg/ngày), sắt (tăng từ 15 – 30 mg/ngày so với khi chưa mang thai), Kẽm …

Dưỡng chất cần bổ sung cho bà bầu 3 tháng cuối

Trong 3 tháng cuối là giai đọan cuối cùng hoàn thiện cân nặng và chiều dài cơ thể của thai nhi. Vì thế, sự cân nặng của mẹ bầu và thai nhi giai đoạn này là nhiều nhất, thai nhi cần:

Nhóm chất đạm (Protein)

Protein tham gia vào quá trình xây dựng và phát triển cơ thể thai nhi xuyên suốt thai kỳ. Tới 3 tháng cuối, khi trẻ bắt đầu phát triển chủ yếu về cân nặng, nhu cầu đạm của mẹ cũng tăng lên đáng kể, khoảng 91 g/ngày. Tương tự với các giai đoạn trước, mẹ nên sử dụng linh hoạt và cân đối giữa đạm động vật và đạm thực vật.

Các nguồn thực phẩm giàu protein tốt cho mẹ bầu như: trứng, thịt, đậu lăng, đậu xanh, đậu và các sản phẩm từ sữa.

Chất béo

Chất béo giúp cho sự phát triển não bộ của thai nhi và giúp cơ thể mẹ hấp thu vitamin tốt hơn. Mẹ nên chú ý sử dụng những loại thực phẩm cung cấp chất béo lành mạnh như dầu ôliu, bơ đậu phộng các loại hạt tự nhiên thay vì những chất béo bão hòa từ các loại thức ăn nhanh.

Trong chế biến món ăn, hãy chọn những loại chất béo không no (hay còn gọi là chất béo chưa bão hòa) như: dầu olive, dầu đậu phộng, dầu hạt cải. Tránh những loại chất béo no (chất béo bão hòa) có trong mỡ động vật, dầu cọ, dầu dừa…

Tinh bột

Là chất không thể thiếu nhưng các mẹ không nên nạp quá nhiều vào cơ thể trong những tháng cuối thai kỳ. Mỗi ngày chị em chỉ nên đưa vào cơ thể lượng tinh bột vừa đủ từ gạo ngũ cốc, khoai, sắn… để tránh nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ.

Chất xơ

Vào tháng thứ 8 của thai kỳ, thai phụ có thể gặp phải một số triệu chứng như táo bón, ợ nóng, khó tiêu. Vậy nên việc bổ sung chất xơ từ rau củ là vô cùng cần thiết cho cơ thể người mẹ.

Các loại vitamin, khoáng chất

➤ Canxi: Là thành phần thiết yếu để hình thành răng và xương của thai nhi. Mẹ bầu cần bổ sung 1,200 mg canxi mỗi ngày từ các chế phẩm có nguồn gốc từ sữa (sữa chua, phomai, pho mát, caramen, kefir, kem…), các loại hải sản…

➤ Sắt: Rất cần thiết trong quá trình tạo huyết sắc tố trong máu. Trong suốt thai kỳ, mẹ bầu sẽ cần nhiều hemoglobin để cung cấp oxy cho thai nhi. Và bào thai cũng sẽ tự động dùng chất sắt để hình thành nguồn cung cấp máu cho chính mình. Ở giai đoạn mang thai thứ 3, bà bầu cũng chỉ cần cung cấp khoảng 30mg-60mg sắt mỗi ngày. Mẹ bầu có thể bổ sung chất sắt từ một số loại viên uống tổng hợp hoặc từ các loại thịt đỏ, bánh mì ngũ cốc, rau có màu xanh đậm.

➤ Vitamin C: Vitamin C giúp sản xuất collagen, một loại protein giúp xây dựng cấu trúc xương, sụn, cơ, mạch máu của em bé. Vitamin C cũng là chất chống lão hóa, ngăn ngừa bệnh tật giúp tăng sức đề kháng cho mẹ bầu và tham gia vào quá trình hình thành và phát triển của thai nhi. Mỗi ngày trong thai kỳ thứ 3 nên bổ sung khoảng 100-120mg Vitamin C từ các loại hoa quả và thực phẩm như: cam, quýt, bưởi, nho, dưa hấu, bắp cải, xà lách, bông cải xanh, bông cải trắng, cà chua…

➤ Vitamin A: Vitamin A là nguồn dưỡng chất giúp bé có làn da, xương và đôi mắt khỏe mạnh, đồng thời còn giúp phát triển các tế bào tạo ra cơ quan nội tạng của thai nhi. Lượng Vitamin A nên bổ sung từ dạng Betacaroten trong thực vật có màu đỏ, vàng như cà rốt, bí đỏ, cà chua…

➤ Vitamin D: Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ tốt calcium và phosphorus, hình thành xương, mô và răng của bạn. Lượng vitamin D có thể đáp ứng đủ bằng cách uống bổ sung các loại thuốc có chứa khoảng 50% nhu cầu Vitamin D mỗi ngày và tiếp xúc với ánh nắng mỗi ngày.

➤ Axit béo không no: Giai đoạn thai kỳ thứ 3, não bộ phát triển rất mạnh và cần nhiều nguyên liệu để tối ưu hóa quá trình phát triển đó. DHA và EPA là hai thành phần quan trọng để hình thành não bộ, thị giác, hệ thống dẫn truyền thần kinh. Do đó, bà bầu nên lưu ý bổ sung đủ DHA/EPA mỗi ngày. Nên lựa chọn sản phẩm cung cấp DHA, EPA ở tỷ lệ DHA/EPA ~4.5/1 để cơ thể hấp thu và phát huy tác dụng tốt nhất. Đồng thời mẹ nên lưu ý tăng cường các thực phẩm giàu DHA, EPA như: cá hồi, cá ngừ đại dương, cá thu, các Chích, cá mồi…

Bà bầu không nên ăn gì trong 3 tháng cuối

Ngoài việc cần ghi nhớ các thực phẩm, vitamin khoáng chất cần được bổ sung trên. Các mẹ bầu cũng phải cần lưu ý một số thực phẩm chúng ta không nên sử dụng nhiều trong 3 tháng cuối như:

• Nước có chất kích thích như bia, rượu, cafe.
• Không nên ăn ngọt nhiều, vì ăn ngọt trong thời kỳ này rất dễ tăng cân và gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ.
• Hạn chế ăn nhiều tinh bột, chất béo nhiều vì có thể làm tăng cân rất nhanh.
• Mẹ bầu không nên ăn mặn vì có gây tình trạng tích trữ muối, nước, gây phù, huyết áp cao, sản giật và tiền sản giật thai nguy cơ cho cả mẹ và em bé.
• Hạn chế ăn ngoài đường, vỉa hè.
• Hạn chế ăn kem, uống nước lạnh, nước đá có thể ảnh hưởng đến huyết khối hoặc viêm họng của thai phụ.
• Các vitamin và thuốc bổ nên được sự tư vấn của các bác sĩ trước khi sử dụng.

Lưu ý trong chế độ dinh dưỡng của bà bầu 3 tháng cuối thai kỳ

Khi mang thai, bạn cần bổ sung các chất dinh dưỡng đầy đủ để tăng cân một cách lành mạnh và hỗ trợ phát triển đúng về não, xương khớp cũng như các cơ quan và hệ miễn dịch ở trẻ. Bên cạnh việc bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Chia nhỏ khẩu phần ăn mỗi ngày để đảm bảo cơ thể hấp thụ được trọn vẹn và hiệu quả nhất các chất dinh dưỡng. Các bà bầu không nên bỏ qua bữa sáng và ăn bù hay nhồi nhét vào bữa trưa và tối.
• Trứng, hải sản, thịt bò,… là những thực phẩm giàu dinh dưỡng cho thai phụ. Tuy nhiên, những thực phẩm này cần phải chế biến chín bởi ăn tái, sống có thể dễ bị nhiễm vi khuẩn gây bệnh, rất có hại tới thai nhi.
• Sữa tươi và sữa chua đều là thực phẩm quan trọng đối với thai phụ. Tuy nhiên, chỉ nên uống sản phẩm sữa tiệt trùng với hàm lượng đủ theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Phụ nữ có thai cũng cần đặc biệt lưu ý về việc ăn cá, mặc dù cá là thực phẩm giàu chất dinh dưỡng. Các loại cá như: cá ngừ, cá thu, cá nóc, cá mập, cá kiếm nên tránh xa vì chúng chứa nhiều thủy ngân, có thể gây ra những biến chứng xấu cho thai nhi như chậm nói, tư duy kém phát triển, ảnh hưởng không tốt đến hệ thần kinh và não bộ.

Có cần ngừng uống các viên uống tổng hợp cho bà bầu không?

Thai kỳ thứ 3 là lúc cơ thể mẹ cần cung cấp nhiều dưỡng chất để đáp ứng đủ nhu cầu phát triển của thai nhi. Đặc biệt là DHA, EPA bởi 3 tháng cuối thai kỳ là thời gian thai nhi phát triển nhảy vọt về não bộ, thị giác. Chính vì vậy, mẹ nên tiếp tục bổ sung các viên uống tổng hợp có đầy đủ các thành phần như DHA, EPA, Vitamin D, Vitamin C… trong thai kỳ thứ 3 và sau khi đã sinh.

Hầu hết các thuốc bổ tổng hợp đều cung cấp Canxi ở hàm lượng thấp để đảm bảo các thành phần của thuốc được hấp thu tốt nhất. Trong khi đó, nhu cầu canxi mẹ bầu cần cung cấp lúc này tăng cao tới 1500mg canxi nguyên tố/ngày khiến chế độ ăn khó có thể cung cấp đủ. Do đó, ngoài tăng cường chất lượng bữa ăn, mẹ bầu có thể bổ sung thêm sản phẩm bổ sung canxi chuyên biệt từ bên ngoài.

Lưu ý, thời điểm bổ sung canxi nên cách xa thời điểm uống thuốc bổ tổng hợp ít nhất 2h để không ảnh hưởng tới hấp thu của nhau.

Chuẩn bị sinh đẻ: Bạn cần biết!

Trước khi chuyển dạ, bạn nên nấu sẵn một số món ăn yêu thích và trữ lạnh để sau khi sinh xong có thể dùng. Ngoài ra, bạn cũng nên mang theo thức ăn khi vào việc để có thể ăn khi đang chờ đợi sinh. Bạn có thể được bệnh viện cung cấp thức ăn ngay trong viện trong khi chờ sinh tại bệnh viện. Các công việc còn lại, bác sĩ và hộ lý tại bệnh viện bạn sinh đẻ sẽ hỗ trợ cho bạn.

Bổ sung dinh dưỡng tốt trong 3 tháng cuối thai kỳ không chỉ cung cấp cho sự phát triển của thai nhi, mà còn cần dự trữ lại một phần trong cơ thể người mẹ để chuẩn bị cho những việc như: mất máu khi sinh, tiêu hao thể lực, cho con bú… Do vậy, ba tháng cuối này, thai phụ cần quan tâm nhiều đến việc bổ sung những thức ăn giàu năng lượng, đạm, chất béo không bão hòa, có giá trị dinh dưỡng cao thông qua chế độ ăn hợp lý và viên uống bổ sung thích hợp.

BS. Thu Thủy