Những yếu tố liên quan tới vô sinh nam
Vô sinh là khi một cặp vợ chồng có sức khỏe bình thường, sinh hoạt đều đặn, sau 12 tháng chung sống, trong sinh hoạt tình dục không dùng bất kỳ biện pháp tránh thai nào mà chưa có con.
Tỷ lệ vô sinh chiếm khoảng 1/6 các cặp vợ chồng trong cùng thời điểm. Trong số các cặp cần điều trị vô sinh, tối thiếu có 30% nguyên nhân vô sinh từ phía nam đơn thuần và có khoảng 20% là yếu tố nam phối hợp với yếu tố khác.
Người ta ước tính rằng cứ 20 người đàn ông thì có 1 người có vấn đề về sinh sản với số lượng tinh trùng thấp. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1/100 đàn ông không có tinh trùng trong xuất tinh của mình.
Mục lục
1. Các dấu hiệu của vô sinh nam là gì?
Trong hầu hết các trường hợp, không có dấu hiệu rõ ràng về vô sinh nam. Giao hợp, cương cứng và xuất tinh bình thường, không gặp khó khăn. Số lượng và hình dáng của tinh dịch khi xuất tinh quan sát bằng mắt thường là bình thường. Với những trường hợp này thì các xét nghiệm y tế là cần thiết để chuẩn đoán một người đàn ông có vô sinh hay không.
Tuy nhiên, cũng có một số dấu hiệu khiến bạn nghĩ tới vô sinh nam giới
| 1. Những thay đổi về ham muốn tình dục | Mức ham muốn tình dục của nam giới liên quan tới sức khỏe của hormon sinh dục. Sự thay đổi ham muốn, giảm hoặc tăng bất thường có thể là biểu hiện của giảm khả năng sinh sản. |
| 2. Đau hoặc sưng tinh hoàn | Nhiều nguyên nhân khác nhau có thể dẫn đến đau hoặc sưng tinh hoàn, một vài nguyên nhân trong số đó có thể góp phần làm vô sinh. |
| 3. Vấn đề duy trì sự cương cứng | Khả năng duy trì sự cương dương của một người đàn ông thường liên quan đến mức hormon sinh sản. Hormon giảm có thể dẫn đến khó khăn trong việc thụ thai. |
| 4. Các vấn đề về xuất tinh | Tương tự như vậy, không thể xuất tinh là dấu hiệu cho thấy bạn cần tới bác sĩ để được thăm khám. |
| 5. Tinh hoàn nhỏ | Tinh hoàn giúp khả năng sinh tinh của nam giới, vì vậy sức khoẻ tinh hoàn là điều quan trọng nhất đối với khả năng sinh sản của nam giới. Tinh hoàn nhỏ hoặc cứng chắc có thể là vấn đề tiềm ẩn mà bác sĩ nên kiểm tra. |
Những thay đổi về ham muốn tình dục là dấu hiệu của bệnh vô sinh nam
2. Những yếu tố liên quan tới vô sinh nam?
Có rất nhiều nguyên nhân gây vô sinh nam giới. Hiện nay vẫn chưa có phân loại vô sinh nam nào được cho là hoàn hảo. Tuy nhiên, có thể chia thành các nhóm sau:
Yếu tố tình dục
Nam giới bị rối loạn cương dương, rối loạn xuất tinh,…
Nhiễm trùng hệ tiết niệu – sinh dục
Viêm tinh hoàn – mào tinh hoàn, viêm niệu đạo, viêm tuyến tiền liệt,…
Những bất thường bẩm sinh
– Các bất thường về nhiễm sắc thể giới tính (hội chứng Klinefelter và các biến thể của hội chứng này: 47XXY, 48 XXXy,…)
-Các khuyết tật về gen: Hội chứng Kallmann, hội chứng Prader – Willi,…
Các yếu tố mắc phải
-Nghiện rượu, hút thuốc lá, sau hóa trị liệu, nhiễm độc tia xạ,…
-Giãn tĩnh mạch tinh
-Các rối loạn về nội tiết tố: suy sinh dục (tại tinh hoàn và ngoài tinh hoàn), thiếu FSH đơn thuần, bài tiết nội tiết quá mức (sản xuất quá nhiều Androgen, estrogen)…
-Các yếu tố miễn dịch: Kháng thể kháng tinh trùng gây hiện tượng ngưng kết và bất động tinh trùng
-Các bất thường khác: tật không tinh hoàn, tinh hoàn không xuống bìu, tắc ống dẫn tinh, không ống dẫn tinh, cấu trúc bất thường của tinh trùng,…
Không rõ nguyên nhân: chiếm 40-50% các trường hợp
Khoảng 2/3 số nam giới vô sinh có vấn đề về tinh trùng trong tinh hoàn: số lượng tinh trùng ít, tinh trùng được tạo ra không hoạt động bình thường.
Các vấn đề về vận chuyển tinh trùng được tìm thấy ở khoảng 1/5 đàn ông vô sinh, bao gồm cả nam giới đã được thắt ống dẫn tinh nhưng hiện nay muốn có thêm con. Sự tắc nghẽn trong ống dẫn tinh từ tinh hoàn đến dương vật có thể gây ra thiếu tinh trùng hoàn toàn trong tinh dịch khi xuất tinh.
3. Chuẩn đoán vô sinh thế nào?
Chuẩn đoán vô sinh nam chủ yếu dựa vào kết quả phân tích tinh dịch đồ do Tổ chức Y tế Thế giới đưa ra. Nhưng các tiêu chuẩn này có giá trị chuẩn đoán hạn chế vì tỷ lệ lớn nam giới có chất lượng tinh dịch đồ bình thường nhưng vẫn vô sinh do bất thường chức năng tinh trùng. Ngược lại một số khác có tinh dịch đồ bất thường nhưng chức năng tinh trùng của họ bình thường và họ vẫn có con.
Để đưa ra một chuẩn đoán đặc hiệu hơn, giúp lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp, có thể đưa ra chuẩn đoán ban đầu sau khi hỏi bệnh sử, khám lâm sàng, phân tích tinh dịch đồ và chỉ định thêm một số xét nghiệm khác. Kết quả được phân ra thành các nhóm:
Tất cả các thông số tinh dịch đồ bình thường
Nếu tất cả các thông số tinh dịch đồ bình thường thì vô sinh có thể do người vợ, giao hợp chưa đúng, rối loạn chức năng cương dương, bất thường chức năng tinh trùng hay có kháng thể kháng tinh trùng.
Không tinh trùng
Vô sinh có thể được phân thành vô sinh do bế tắc và vô sinh không do bế tắc. Để chuẩn đoán phân biệt thì sinh thiết tinh hoàn được coi là tiêu chuẩn vàng.
Nếu quá trình sinh tinh bình thường thì thường là vô tinh do bế tắc. Ngược lại giảm sinh tinh, hội chứng chỉ có tế bào Sertoli, gián đoàn quá trình trưởng thành tinh trùng,… thường là biểu hiện của rối loạn sinh tinh
Mật độ, độ di động, hình dạng tinh trùng bất thường
Bất thường cả 3 yếu tố này gọi là hội chứng tinh trùng ít- yếu- dị dạng. Nguyên nhân thường gặp nhất là giãn tĩnh mạch thừng tinh.
Yếu tố thuận lợi như làm việc trong môi trường có nhiệt độ cao, sốt trước khi xét nghiệm tinh trùng 3 tháng, ảnh hưởng của chất độc môi trường, thuốc,…
Bất thường đơn thuần một thông số tinh dịch đồ
Thể tích xuất tinh ít
Theo Tổ chức Y tế Thế giới năm 2010, thể tích xuất tinh < 1,5ml được coi là ít. Các nguyên nhân có thể dẫn tới thể tích tinh dịch ít như: không có cực khoái, xuất tinh ngược dòng, không tiết tinh, tắc ống dẫn tinh, bất thường túi tinh,…
Mật độ tinh trùng ít
Mật độ tinh trùng <15*106/ml theo WHO 2010. Có thể do bất thường về nội tiết, giãn tĩnh mạch thừng tinh, yếu tố di truyền,…
Tinh trùng yếu
Tỷ lệ tinh trùng di động tiến tới <32%, hoặc tỷ lệ tinh trùng di động tiến tới và không di động tiến tới <40%.
Các nguyên nhân gồm: thời gian kiêng giao hợp kéo dài, nhiễm trùng đường sinh dục, kháng thể kháng tinh trùng, tắc ống phóng tinh,…
Bất thường về hình dạng
Tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường <4%. Giãn tĩnh mạch thừng tinh và nhiệt độ cao cũng gây tinh trùng dị dạng. Nhưng đa phần các trường hợp này không rõ nguyên nhân.
Xét nghiệm tinh dịch đồ
4. Điều trị vô sinh thế nào?
Điều trị vô sinh nam giới cần dựa vào nguyên nhân. Một trong tám người đàn ông vô sinh có thể điều trị được, và sau khi điều trị, các cặp vợ chồng có thể mang thai tự nhiên.
Việc điều trị bao gồm 1 hoặc nhiều các biện pháp như:
- Điều trị kháng sinh đặc hiệu cho viêm nhiễm đường tiết niệu – sinh dục
- Dùng corticoid trong trường hợp có kháng thể kháng tinh trùng
- Điều trị nội tiết tố nếu có rối loạn nội tiết
- Điều trị rối loạn cương dương, rối loạn xuất tinh,…
- Phẫu thuật một số bệnh gây ảnh hưởng tới đời sống tinh trùng
- Phẫu thuật tạo hình phục hồi đường dẫn tinh và dương vật
- Các phương pháp hỗ trợ sinh sản: bơm tinh trùng vào buồng tử cung, thụ tinh trong ống nghiệm,…
Có rất nhiều các trường hợp vô sinh nam mà không xác định được nguyên nhân cụ thể khiến việc điều trị càng trở lên khó khăn hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy, ở nam giới vô sinh/hiệm muộn có nồng độ gốc tự do trong tinh dịch cao hơn bình thường. Nồng độ gốc tự do cao gây tổn thương màng tinh trùng, làm giảm khả năng di động của tinh trùng, gây tổn thương DNA tinh trùng… do đó giảm khả năng thụ thai, ảnh hưởng tới sự phát triển bình thường của phôi thai, gia tăng tình trạng sảy thai, thai lưu…
Sử dụng sản phẩm có tác dụng chống gốc tự do như Spermotrend đã được chứng minh có hiệu quả trong việc nâng cao chất lượng tinh trùng, cải thiện tính toàn vẹn của DNA, giúp tăng tỷ lệ mang thai và sinh con sống lên 4-5 lần. Nam giới nên sử dụng từ trước khi mang thai ít nhất 3 tháng để cho hiệu quả tối ưu.
5. Vô sinh có thể phòng ngừa?
Thường thì không thể ngăn ngừa vô sinh nam gây ra bởi các vấn đề di truyền hoặc bệnh tật. Tuy nhiên, với những trường hợp khác, có một số lưu ý mà nam giới có thể thực hiện để giảm nguy cơ vô sinh.
- Tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục
- Tránh dùng ma túy bất hợp pháp
- Tránh tiếp xúc với phóng xạ khi có thể
- Tránh tiếp xúc với các chất độc hại
- Tránh sử dụng rượu nặng hoặc thường xuyên
- Vệ sinh cá nhân và chăm sóc sức khoẻ tốt
- Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể
- Tránh tắm nước nóng lâu, dùng bồn nước nóng hoặc xông hơi
- Không mặc đồ lót quá chật, không dùng đồ lót có chất liệu Polyester
- Sử dụng sản phẩm cung cấp Vitamin và khoáng chất có tác dụng chống gốc tự do như Spermotrend mỗi ngày từ trước khi mang thai 3 ít nhất 3 tháng.
Nếu bạn làm việc trong môi trường có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, thì điều quan trọng là bạn cần mặc quần áo bảo hộ và tuân thủ tất cả các hướng dẫn về sức khoẻ và an toàn lao động.
Nói với bác sĩ nếu trước kia bạn đã điều trị hormon hoặc đã phẫu thuật khi còn nhỏ để di chuyển tinh hoàn vào bìu.
Vô sinh nam là vấn đề phức tạp và có chiều hướng ngày càng gia tăng. Điều trị vô sinh nam cần sự kết hợp của bác sĩ – người bệnh và cả gia đình. Vì vậy tìm hiểu trang bị những kiến thức đúng đắn để phát hiện, điều trị và thực hiện các biện pháp phòng tránh sớm nhất là cần thiết để có sức khỏe sinh sản như ý.
Theo Procarevn.vn
Tài liệu tham khảo:
Cao Ngọc Thành, Phạm Chí Kông – Trung tâm Nội tiết sinh sản và vô sinh, Bệnh viện Đại học Y dược Huế, Bệnh viện Phụ nữ Đà Nẵng.
Theo TS Nguyễn Quang (2012), sách “Bệnh học nam khoa cơ bản”
https://www.andrologyaustralia.org/your-health/male-infertility/
