Thủ phạm gây tinh trùng yếu
Tinh trùng rất dễ bị thương tổn và cần môi trường xung quanh được kiểm soát cẩn thận để phát triển bình thường. Bất cứ một yếu tố nào có tác động ngược lên quá trình sinh tinh sẽ làm giảm số lượng, chất lượng tinh trùng, gây tinh trùng yếu và ảnh hưởng tới sự thụ thai.
1. Nhiệt độ
Nhiệt độ ở tinh hoàn cần thấp hơn nhiệt độ cơ thể (khoảng 35-36 0C). Nhiệt độ thấp này cần thiết cho sự sinh tinh. Điều này giải thích tại sao tinh hoàn được tạo hóa đưa từ trong ổ bụng ra ngoài và nằm dưới bìu. Có 3 cơ chế làm cho nhiệt độ trong bìu lạnh hơn ngoài cơ thể:
- Da bìu mỏng, vì vậy tinh hoàn dễ dàng thoát nhiệt ra môi trường xung quanh
- Không khí luân chuyển quanh bìu có thể làm lạnh da bìu
- Động mạch cấp máu cho bìu chạy dọc cùng tĩnh mạch đưa máu thoát đi hình thành cơ chế trao đổi nhiệt linh hoạt. Giống như có hai ống nóng lạnh song hành với nhau, máu nóng của động mạch đi từ bụng tới vào tinh hoàn được dòng máu tĩnh mạch đi ra từ tinh hoàn ở cạnh làm giảm nhiệt, vì vậy máu động mạch đã được làm mát một phần trước khi chảy vào bìu.
Nhiệt độ ở tinh hoàn chỉ cần cao lên từ 2oC so với mức bình thường, sự hình thành tinh trùng đã có thể bị ảnh hưởng: số lượng tinh trùng giảm, số lượng tinh trùng hình dạng bình thường giảm và số lượng tinh trùng bất thường tăng lên.
Chất lượng tinh dịch về mùa hè thường kém hơn về mùa đông. Mặc dù thể tích tinh dịch thay đổi không có ý nghĩa thống kê nhưng tổng số tinh trùng khi xuất tinh ở 131 người tình nguyện giảm đi từ 320 triệu ở mùa đông xuống còn 250 triệu trong thời gian tháng 7 và 8 của mùa hè.
Nhiệt độ nắng nóng vào mùa hè khiến chất lượng tinh dịch kém hơn mùa đông
Khi tắm nước nóng 43 – 45 0C mỗi ngày 2h, số lượng tinh trùng sẽ giảm đáng kể như khi mặc quần lót chật hoặc nhà thể thao đeo băng bìu chặt. Một số thực nghiệm gần đây cũng cho thấy việc mặc quần lót chật cũng ảnh hưởng tới quá trình sinh tinh và cơ chế tác động vẫn đang được nghiên cứu.
2. Yếu tố điện tích tĩnh điện
Bộ quần lót của nam giới làm bằng sợi (như polyester) sản sinh ra yếu tố điện tích tĩnh điện do sự cọ sát giữa da bìu và sợi tổng hợp. Điều này tạo nên môi trường điện tích tĩnh điện ngang qua bìu, trong đó da che phủ phần dưới bìu tích điện dương và da che phủ phần trên bìu tích điện âm. Tinh hoàn nằm giữa 2 cực điện làm cho quá trình sinh tinh bị ảnh hưởng.
Nhiều nghiên cứu về khả năng tĩnh điện trên bề mặt da bìu sinh ra do nhiều chất liệu khác nhau đã được tiến hành. Nam giới mặc đồ lót có 100% Polyester sinh ra môi trường tĩnh điện lớn nhất xung quanh tinh hoàn. Đồ lót có tỷ lệ Polyester:cotton = 50%: 50% sinh ra tĩnh điện bằng một nửa. Trong khi đó, đồ lót có 100% cotton thì không tạo ra môi trường tích điện nào có ý nghĩa.
Thực nghiệm cho thấy sự nguy hiểm của mặc đồ lót chật với chất liệu polyester hoặc các đồ lót thể thao quá chật (như của vận động viên thể thao) đối với chức năng sinh sản.
Lời khuyên đưa ra cho nam giới là nên mặc đồ rộng, thoáng với 100% vải cotton; không nên mặc đồ lót chật được làm từ các sợi tổng hợp.
3. Gốc tự do
Các nhà nghiên cứu cho thấy khoảng 40% các thương tổn của tinh trùng là do dính vào các mảnh phân tử được biết như là các gốc tự do. Các tế bào luôn dễ bị tổn thương do các dốc tự do trong quá trình phân chia, khi các cơ chế sửa chữa gen bình thường bị đóng lại. Có khoảng 380 lần phân chia tế bào để sinh ra một tinh trùng, các tinh nguyên bào và tiền tinh trùng trong các ống tinh hoàn luôn luôn phân chia. Điều này làm cho chúng trở thành mục tiêu cho các gốc tự do tấn công.
Tinh trùng trở thành mục tiêu tấn công của các gốc tự do
Tổn thương DNA trong thời gian này làm cho các gen bị sao chép sai, dẫn tới đột biến. Tinh trùng có thể chứa những gen hỏng hoặc chết, hoặc phát triển thành những cấu trúc bất thường như tinh trùng hai đầu hoặc hai đuôi, mất cực đầu hoặc mất khả năng di động tiến tới. Nếu tỷ lệ tinh trùng bất thường tăng lên cao thì có thể gây nên vô sinh.
Tuy nhiên, tinh trùng có thể chỉ bị sai lạc ít về gen do các gốc tự do tấn công. Trong trường hợp này, các gen tổn thương có thể truyền sang thế hệ sau nếu thụ tinh thành công, có thể gây nên những vấn đề cho thế hệ dau như gia tăng tỷ lệ ung thư ở trẻ em. Điều này đã được ghi nhận ở những đứa trẻ là con của người hút thuốc lá.
Có nhiều cách con người tự bảo vệ chống lại sự tấn công của các gốc tự do. Điều này rất quan trọng cho tất cả nam giới, không chỉ với những người muốn làm cha. Ngày nay, các gốc tự do còn được biết là có liên quan với bệnh mạch vành và ung thư. Bằng cách làm sạch và trung hòa các gốc tự do, người ta có thể nâng cao chất lượng tinh trùng, giảm nguy cơ bệnh mạch vành và giảm một cách có ý nghĩa nguy cơ bệnh ung thư.
Có nhiều điều đơn giản mà nam giới có thể làm được để tạo điều kiện tốt nhất cho số lượng và chất lượng tinh trùng, đặc biệt trong vòng 6 tháng trước khi cố gắng có con. Tinh trùng cần khoảng 100 ngày để tạo tinh trùng từ lúc bắt đầu đến lúc trưởng thành. Trong vòng 100 ngày này, tinh trùng dễ bị tổn thương do chế độ ăn uống và các yếu tố môi trường xung quanh. Chính vì vậy, trang bị đầy đủ kiến thức cho mình và thực hiện đúng là điều cần thiết để có sức khỏe sinh sản tốt nhất.
Theo TS Nguyễn Quang (2012), sách “Bệnh học nam khoa cơ bản”
Xem thêm:
