Phân loại mức độ an toàn cho phụ nữ có thai: A

*Mức độ an toàn loại A: Thuốc đã được nhiều phụ nữ mang thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng và không quan sát thấy bất kì sự gia tăng dị tật thai nhi hoặc các tác hại trực tiếp hay gián tiếp khác đến thai nhi.

Riêng loại thuốc methylprenisolon aceponat dùng tại chỗ: mức độ an toàn loại C

*Mức độ an toàn loại C: thuốc có bản chất dược lý gây ra hoặc nghi ngờ gây ra các tác hại lên thai nhi hoặc trẻ sơ sinh nhưng không gây dị tật thai nhi. Các tác hại này có thể hết khi ngưng sử dụng thuốc.

Nhóm thuốc: thuốc glucocorticoid tổng hợp.

Tên hoạt chất: methylprednisolon.

Chỉ định: Chủ yếu là thuốc chống viêm hoặc ức chế miễn dịch để điều trị một số bệnh bao gồm nguyên nhân do huyết học, dị ứng, viêm, ung thư và tự miễn. Dự phòng và điều trị thải ghép.

Chống chỉ định: Nhiễm khuẩn nặng, trừ sốc nhiễm khuẩn và lao màng não. Quá mẫn với methylprednisolon. Thương tổn da do virus, nấm hoặc lao. Đang dùng vắc xin virus sống.

Liều và cách dùng:

Liều methylprednisolon: ban đầu 2 – 60 mg/ngày, tùy thuộc bệnh, chia 4 lần/ngày. Dùng dài ngày nên giảm liều dần trước khi ngừng thuốc.

Chuyển hóa

Thuốc chuyển hóa ở gan, chất chuyển hóa được bài tiết qua nước tiểu. Thời gian để nửa lượng thuốc thải khỏi cơ thể là khoảng 3 giờ.

Thuốc có qua nhau thai

Thuốc vào được sữa mẹ với lượng thấp

Độc tính

Ở PNCT: Chưa có bằng chứng về việc liệu thuốc có gây độc tính sinh sản trên trẻ sơ sinh hay không. Dùng kéo dài đường toàn thân có thể dẫn tới giảm cân nặng trẻ sơ sinh.. Nghiên cứu trên động vật cho thấy dùng corticosteroid nói chung có thể gây bất thường phát triển của thai nhi, trong đó có: hở hàm ếch, chậm phát triển tử cung, tăng nguy cơ chậm phát triển thai nếu dùng dài ngày hoặc lặp đi lặp lại trong thời kỳ mang thai.

Ở PNCCB: Liều tới 40 mg hàng ngày methylprednisolone ít có khả năng ảnh hưởng toàn thân tới trẻ bú mẹ nhưng liều cao có thể liên quan đến tình trạng suy thượng thận cấp ở trẻ sơ sinh bú mẹ. Các nghiên cứu về độc tính sinh sản trên động vật cũng chưa được thực hiện nhiều, vì vậy chỉ nên dùng nếu lợi ích vượt trội so với nguy cơ ảnh hưởng đến trẻ bú mẹ.

Sử dụng tại chỗ ít có khả năng gây hại cho trẻ bú mẹ.

Sử dụng  cho phụ nữ có thai và cho con bú

Sử dụng cho phụ nữ có thai

Cần cân nhắc kỹ lợi ích – nguy cơ khi sử dụng thuốc, chỉ dùng khi lợi ích vượt trội các nguy cơ rủi ro có thể xảy ra với cả mẹ và thai nhi.

Mặc dù bằng chứng chưa đầy đủ để khuyến cáo nhưng tốt nhất trẻ sơ sinh mà có mẹ dùng corticosteroid trong thời kỳ mang thai cần được theo dõi và đánh giá cẩn thận dấu hiệu của suy thượng thận.

Sử dụng cho phụ nữ cho con bú

Hết sức cẩn thận khi dùng thuốc cho phụ nữ cho con con bú. chỉ nên dùng nếu lợi ích vượt trội so với nguy cơ trên trẻ bú mẹ.

Tuy nhiên, cùng với prednisolone, prednisone, methylprednisolone là corticoid lựa chọn ưu tiên điều trị toàn thân trong thời kỳ cho con bú. Nếu dùng liều cao lặp lại, sau khi uống thuốc nên cách ít nhất 3 – 4 giờ rồi mới cho con bú.

Một số tác dụng phụ:

Tác dụng phụ xảy ra nhiều nhất khi dùng liều cao và dài ngày. Thuốc ức chế tổng hợp prostaglandin vì vậy cũng làm mất tác dụng của prostaglandin trên đường tiêu hóa, gây tăng tiết acid dạ dày, giảm bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Thường gặp mất ngủ, khó tiêu, tăng ngon miệng, đau khớp, đục thủy tinh thể.

Ít gặp chóng mặt, tăng huyết áp, trứng cá và teo da, hội chứng Cushing, loét dạ dày, yếu cơ, loãng xương, gãy xương.

Chú ý (nếu có): Thận trọng khi dùng thuốc ở người bệnh loãng xương, loét dạ dày tá tràng, đái tháo đường, tăng huyết áp, suy tim, suy thận, suy gan. Sau khi điều trị trong một thời gian dài hoặc stress, thuốc có thể gây suy thượng thận cấp khi ngừng thuốc.

Phân loại mức độ an toàn cho phụ nữ có thai: C (theo FDA) và A (theo Úc)

*Mức độ an toàn loại C theo FDA: thuốc có thể gây tác dụng có hại cho thai nhi do tác dụng dược lý. Thuốc không gây dị tật.

*Mức độ an toàn loại A theo Úc: thuốc đã được nhiều phụ nữ mang thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng và không quan sát thấy bất kì sự gia tăng dị tật thai nhi hoặc các tác hại trực tiếp hay gián tiếp khác đến thai nhi.

Nhóm thuốc: Glucocorticoid.

Tên hoạt chất: Dexamethason.

Chỉ định:

Chống viêm, dị ứng, chống miễn dịch.

Dùng trước khi sinh trong chuyển dạ trước kì hạn (giữa tuần 24 và 34) để thúc đẩy quá trình trưởng thành của thai (phổi, mạch máu não).

Các điều trị khác: hen cấp, dị ứng nặng, phản ứng sau truyền máu, phối hợp điều trị phù não, ngăn nôn và buồn nôn do hóa trị liệu.

Chống chỉ định: Quá mẫn dexamethasone. Nhiễm nấm toàn thân, sốt rét thể não, nhiễm virus tại chỗ hoặc nhiễm khuẩn lao, lậu chưa kiểm soát được.

Liều và cách dùng:

Liều ban đầu 0.75 – 9mg/ngày tùy mức độ bệnh nặng – nhẹ.

Chuyển hóa

Thuốc chuyển hóa ở gan chậm và thả trừ chủ yếu qua nước tiểu.

Dexamethason có qua được nhau thai và có bài tiết qua sữa mẹ.

Độc tính

Nhiều bằng chứng trên động vật cho thấy sử dụng glucocorticoid làm tăng nguy cơ dị tật hở hàm ếch ở thai, tuy nhiên chưa đầy đủ bằng chứng về dị tật này trên người. Một số bằng chứng khác cho thấy liều cao glucocorticoid có thể dẫn tới tăng nguy cơ chậm phát triển thai, thai sinh non cũng như hạ đường huyết, hạ huyết áp và rối loạn điện giải tạm thời ở trẻ sơ sinh; tuy nhiên tác dụng còn phụ thuộc độ dài đợt dùng thuốc. Thuốc cũng có thể làm giảm trọng lượng nhau thai và trọng lượng thai nhi, ức chế tuyến thượng thận ở trẻ sơ sinh nếu dùng kéo dài. Dùng liều cao glucocorticoid trong tuần thai 8 đến 11 có thể dẫn tới tật sứt hàm ếch ở trẻ.

Chưa có đầy đủ bằng chứng nhưng một số cho thấy nguy cơ với trẻ bú mẹ sử dụng dexamethason.

Sử dụng  cho phụ nữ có thai và cho con bú

Sử dụng cho phụ nữ có thai

Điều trị dị ứng, chống viêm hoặc chống miễn dịch ưu tiên lựa chọn prednisone và prednisolone hơn do hai thuốc ít qua hàng rào nhau thai hơn. Dexamethason chỉ nên được sử dụng trong thời kỳ mang thai, đặc biệt là 3 tháng đầu chỉ khi lợi ích vượt trội nguy cơ cho cả mẹ và trẻ. Tốt nhất nếu phải sử dụng, nên sử dụng liều thấp (tính theo prednisolone là 10-15 mg/ngày) để giảm thiểu tối đa nguy cơ.

Dùng trước khi đẻ non có khả năng bảo vệ chống nguy cơ hội chứng suy hô hấp sơ sinh và bệnh loạn sản phổi – phế quản do đẻ non.

Sử dụng cho phụ nữ cho con bú

Do thiếu thông tin về việc sử dụng dexamethasone trong thời kỳ cho con bú nên ưu tiên sử dụng thuốc khác, đặc biệt khi trẻ sinh non hoặc sơ sinh. Lựa chọn ưu tiên hơn để điều trị toàn thân đó là: prednisolone, prednisone, methylprenisolon. Nếu sử dụng, tốt nhất nên cho con bú sau khi uống khoảng 3- 4h.

Dạng dexamethasone nhỏ mắt dùng được cho phụ nữ cho con bú.

Một số tác dụng phụ: Thường gặp hạ kali huyết, giữ natri và nước gây tăng huyết áp và phù nề. Loét dạ dày tá tràng, loét chảy máu. Teo da, ban đỏ. Hội chứng Cushing, teo tuyến thượng thận.

Chú ý (nếu có): Thận trọng khi sử dung trên loét dạ dày tá tràng, loãng xương, suy tim, suy thận, lao, rối loạn tâm thần.

Phân loại mức độ an toàn cho phụ nữ có thai: B3

*Mức độ an toàn loại B3: có một số lượng nhất định phụ nữ mang thai hoặc phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng thuốc mà không quan sát thấy sự gia tăng dị tật thai nhi hoặc các tác hại trực tiếp hoặc gián tiếp khác đến thai nhi. Các nghiên cứu trên động vật đã cho thấy có bằng chứng thuốc làm tăng tổn thương thai nhi, nhưng chưa chắc chắn về mức độ ý nghĩa của bằng chứng này với người.

Nhóm thuốc: corticosteroid.

Tên hoạt chất: beclomethason.

Chỉ định:

Dự phòng lâu dài các cơn hen phế quản. Đường toàn thân được dùng khi hen nặng. Đường hít/khí dung beclomathason là lựa chọn hàng đầu trong kiểm soát hen ở người lớn và trẻ em hơn 5 tuổi.

Phòng điều trị viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc quanh năm, viêm mũi vận mạch.

Điều trị dị ứng da đáp ứng với corticoid: dạng kem hoặc mỡ bôi ngoài da.

Chống chỉ định: Tiền sử quá mẫn beclomethason dipropionat hoặc với bất cứ thành phần nào của thuốc. Không dùng cắt cơn hen cấp hoặc điều trị trạng thái hen.

Liều và cách dùng:

Liều chuẩn của beclomethason điều trị hen và viêm mũi là 50 microgam hoặc bội số của 50 microgam.

Dự phòng hen: Tùy dạng phun hít hay bột hít, mà dùng 200 – 400 mcg/ngày chia ra 2 – 4 lần/ngày. Có thể tăng tới 600 – 800 mcg/ngày.

Điều trị viêm mũi dị ứng: 50 mcg/lần cho mỗi bên mũi 3 – 4 lần/ngày, không quá 400 mcg/ngày

Điều trị bệnh trên da có đáp ứng corticoid: dạng thuốc mỡ hoặc kem bôi ngoài.

Chuyển hóa:

Thuốc đường khí dung hoặc bột hít, sau khi vào hệ hô hấp một phần nhỏ sẽ bị nuốt vào đường tiêu hóa. Thuốc hấp thu vào tuần hoàn chung được chuyển hóa, sau đó thải trừ một phần nhỏ qua nước tiểu và phần lớn qua phân.

Lượng beclomethason đường hít hấp thu vào máu mẹ và bài tiết vào sữa rất nhỏ và gần như không ảnh hưởng tới trẻ bú mẹ.

Độc tính

Ở PNCT: Nghiên cứu trên động vật cho thấy có thể gây bất thường trong sự phát triển của thai nhi, gồm: hở hàm ếch và chậm phát triển của thai trong tử cung; tuy nhiên nguy cơ này ít xảy ra trên người do thuốc dùng đường hít. Dùng beclomathason đường toàn thân dẫn tới việc trẻ phải tiếp xúc lượng thuốc lớn hơn nhiều so với đường hít vì vậy nguy cơ gây hại cao hơn. Không có dữ liệu đầy đủ trên về tính an toàn của beclometason dipropionat trong thời kỳ mang thai. Cũng chưa có nghiên cứu đầy đủ trên thai nhi khi mẹ dùng thuốc này dạng khí dung, xông hít hay xịt mũi.

Ở PNCCB: Ít thông tin về độc tính trong thời kỳ này.

Sử dụng  cho phụ nữ có thai và cho con bú

Sử dụng cho phụ nữ có thai

Cân nhắc lợi ích nguy cơ trước khi dùng thuốc do bằng chứng vẫn chưa đầy đủ.

Sử dụng các cortocosteroid đường hít nói chung trong điều trị hen phế quản là lựa chọn ưu tiên trong thời kỳ mang thai, tuy nhiên budesonide ưu tiên hơn cả do có nhiều bằng chứng an toàn hơn và được nghiên cứu nhiều hơn.

Beclomethason không phải corticosteroid đường toàn thân được ưu tiên, thay vào đó là prednisolone, prednisone và methylprednisolon.

Sử dụng cho phụ nữ cho con bú

Sử dụng các cortocosteroid đường hít nói chung trong điều trị hen phế quản là lựa chọn ưu tiên trong thời kỳ cho con bú, trong đó budesonide ưu tiên hơn cả.

Sử dụng beclomethason đường hít và đường uống chấp nhận được trong thời kỳ cho con bú và không cần thiết phải ngưng cho con bú khi dùng thuốc.

Một số tác dụng phụ:

Trong điều trị hen: có thể gặp nhiễm nấm Candida (miệng, họng), đau họng và khản tiếng. Ít gặp mày đay, ngứa, dị ứng, co thắt phế quản.

Trong điều trị viêm mũi dị ứng: thường gặp viêm họng, ho,, chảy máu cam, đau cơ, khô mũi, ngạt mũi, nhiễm nấm Candida hầu họng. Liều cao kéo dài có thể dẫn tới tác dụng phụ toàn thân hiếm gặp như ức chế vỏ thượng thận, ảnh hưởng chuyển hóa của xương.

Chú ý (nếu có):

Với thuốc bôi ngoài da, cần tránh bôi trên diện rộng và trên vùng da tổn thương để tránh hấp thu toàn thân.

Các thuốc dạng hít dùng xong nên súc miệng họng nhằm giảm nguy cơ nhiễm nấm Candida hầu họng.